فریبا مرسلی آقاجری - دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
رضا درویش زاده - استاد، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه و استاد پژوهشکده زیست فناوری دانشگاه ارومیه
حمید حاتمی ملکی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه
محسن برین - استادیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

تنش شوری ازجمله مهمترین تنشهای غیرزنده تهدیدکننده گیاهان است. به منظور بررسی تاثیرتنش شوری بر صفات عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان و تجزیه ژنتیکی این صفات در رابطهباتحمل به شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کامل تصادفی با سه تکرار در گلدان و در فضای باز انجام گرفت. عاملهای موردبررسی در این آزمایش شامل سطوح مختلف تنش شوری (عادی یا نرمال و تنش ناشی از 6 دسی زیمنس برمتر) و رگه (لاین)های خویش آمیخته نوترکیب آفتابگردان (102 رگه حاصل از تلاقی بین دورگه RHA266 و PAC2 به همراه والدین) بودند. نتایج نشان داد که اثر تنش شوری بر همه صفات موردبررسی بهجز صفات طول دم برگ، عرض برگ، طول برگ، قطر طبق و وزن صددانه معنیدار است. تاثیر ژنوتیپ بر همه صفات موردبررسی معنیدار بود. تجزیه ژنتیکی صفات اندازه گیری شده با استفاده از نقشه پیوستگی تهیه شده با 221 نشانگر مولکولی (11SNP/210SSR (با میانگین فاصله 44/7 سانتی مورگان بین نشانگرها به روش مکانیابی فاصله ای مرکب (CIM (انجام گرفت. برای صفات موردبررسی درمجموع 31 QTL شناسایی شد که 14 QTL مربوط به شرایط عادی و 17 QTL مربوط به شرایط تنش شوری بود. بیشترین مقدار R2 (درصد تغییرات فنوتیپی توجیه شده) (7/39درصد) مربوط به QTL شناسایی شده برای صفت شمار روز تا گلدهی در شرایط تنش شوری بود. چندی ازQTL های شناسایی شده برای صفات مختلف هم جایگاه بودند. استفاده از QTLهای هم مکان موجب افزایش کارایی انتخاب به کمک نشانگر و پیشبرد برنامه های بهنژادی گیاهی میشود.

آفتابگردان، تجزیه ژنتیکی، تنش شوری، مکانیابی ژنی