تاثیر تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات مورفو فنولوژیک ژنوتیپ های جو (Hordeum vulgare L.) در شرایط آب و هوایی اهواز

گرمای انتهای فصل گستردهترین نوع تنش گرمایی در جهان است. بهمنظور بررسی تاثیر تنش گرمای انتهای فصل بر جو، آزمایشی در دو شرایط عادی (نرمال) و تنش گرما روی ده ژنوتیپ جو شامل ژنوتیپهای دو ردیفه ماهور، خرم، نیمروز، آبیدر و ژنوتیپهای شش ردیفه یوسف، ریحان 03 ،ایذه، زهک، نصرت و جنوب در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. نتایج نشان داد که تنش گرما باعث کاهش معنیدار صفات گذارشناختی (فنولوژیک) شامل شمار روز از کاشت تا سنبلهدهی (38درصد) و شمار روز از کاشت تا رسیدگی (34درصد)، صفات ساختار ظاهری (مورفولوژیک) شامل ارتفاع بوته (47درصد)، طول ساق گل یا پدانکل (36درصد) و عملکرد زیستتوده یا بیولوژیک (52درصد) و صفات مرتبط با عملکرد دانه شامل طول سنبله بدون ریشک (21درصد)، شمار سنبلچه در سنبله (31درصد)، شمار دانه در سنبله (36درصد)، وزن هزاردانه (7درصد)، شاخص برداشت (7درصد) و عملکرد دانه (42درصد) شد. در شرایط عادی ژنوتیپ یوسف با میانگین 4/5 تن در هکتار و در شرایط تنش ژنوتیپهای جنوب و ریحان03 با میانگین 4/3تن در هکتار، بیشترین میزان عملکرد و ژنوتیپ آبیدر در هر دو شرایط کمترین میزان عملکرد را به خود اختصاص دادند. در این تحقیق شاخص برداشت بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش (01/0P ،77/0=r (و در شرایط عادی (01/0P ،91/0=r (نشان داد. این موضوع بر کارایی این صفت برای ارزیابی ژنوتیپها در بررسیهای تنش گرما تاکید دارد. بهطورکلی ژنوتیپهای ششردیفه جو ازنظر بیشتر صفات موردبررسی از ژنوتیپهای چهار ردیفه برتر بودند و عملکرد دانه بالاتری در هر دو شرایط عادی و تنش نشان دادند.

کلیدواژه ها:

تنش گرما ، تحمل به گرما ، جو دو ردیفه ، جو شش ردیفه