حمیدرضا نیکخواه - دانشجوی دکتری دانشگاه تهران و مربی پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر
ولی اله محمدی - دانشیارپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
محمدرضا نقوی - استادپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
حسن سلطانلو - دانشیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

به منظور بررسی صفات ریختشناسی (مورفولوژیک) و فیزیولوژیک موثر در مقاومت به شوری وارتباط آنها با عملکرد دانه و نیز شاخصهای تحمل و حساسیت به شوری در جو، 169 رگه (لاین) نوترکیب حاصل از تلاقی ایگری × آریگاشار، درقالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار به مدت دو سال (1390-1392 (در ایستگاه بیرجند در دو شرایط تنش شوری آب و خاک ( EC آب 10 و خاک 12 دسی زیمنس بر متر) و بدون تنش شوری مورد ارزیابی قرارگرفتند. صفات روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدن، طول سنبله، طول دمگلآذین یا ساقگل (پدانکل)، ارتفاع گیاه، محتوای سبزینه (کلروفیل)، میزان Na+ و K+ و K+/Na+ برگ پرچم، طول و عرض و سطح برگ پرچم، شمار دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد زیستی (بیولوژیک)، عملکرد دانه، شاخص برداشت و شاخصهای مقاومت به شوری اندازهگیری و محاسبه شدند. تجزیه واریانس مرکب صفات مورد ارزیابی در دو شرایط، اثرگذاریهای معنیدار برای سال، ژننمون (ژنوتیپ) و سال × ژن نمون در اغلب صفات نشان داد. در بین صفات اندازهگیریشده در شرایط تنش شوری، صفات عملکرد زیستی، شمار دانه، شاخص برداشت، میزان Na+/Na+، وزن هزاردانهو در شرایط بدون تنش عملکرد زیستی، شاخص برداشت و سطح برگ پرچم بالاترین همبستگی را با عملکرد دانه نشان دادند. با توجه به میانگین عملکرد تحت تنش (Ys (و بدون تنش (Yp (و شاخصهای تحمل و حساسیت به شوری (SSI ،TOL ،MP ،GMP ،STI و Harm (رگهها در چهار دسته شامل؛ توانبالقوه (پتانسیل) عملکرد متوسط و مقاوم به شوری، توانبالقوه عملکرد پایین و حساس به شوری، توان بالقوه عملکرد بالا و حساس به شوری و توان بالقوه عملکرد بالا و مقاوم به شوری گروه بندی شدند. شاخصهای GMP و STI بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش و با یکدیگر نشان دادند و به عنوان بهترین شاخص های متحملبه شوری در نظر گرفته شدند.

تنش شوری، جو، حساسیت، شاخص تحمل، صفات فیزیولوژیک، عملکرد و نسبت K/Na++