محسن نیازیان - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
رضا امیری - دانشیار پردیس ابوریحان ، دانشگاه تهران
اباذر رجبی - محقق موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند کرج
محمدرضا اوراضی زاده - محقق موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند کرج

به منظور بررسی ترکیب پذیری عمومی و خصوصی مقاومت به لکه برگی سرکوسپورا، بولتینگ و برخی صفات مهم زراعی و تکنولوژیک چغندرقند، تعداد 36 هیبرید حاصل از تلاقی 9 والد O- تایپ چغندرقند به صورت یک دای آلل 9×9 به همراه چهار شاهد در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول در سال زراعی 88-1387 مورد بررسی قرار گرفتند. هیبریدها همراه با 9 والد در یک آزمایش 49 رقمی در قالب طرح لاتیس سه گانه در 3 تکرار کشت شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین تیمارها برای کلیه صفات به جز عیار قند، سدیم ، شکر قابل استحصال و ضریب استحصال شکر تفاوت معنی دار وجود دارد. بر اساس نتایج تجزیه تلاقی دای آلل ، ترکیب پذیری عمومی لاین ها برای کلیه صفات مورد بررسی در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. همچنین ترکیب پذیری خصوصی برای صفات عملکرد ریشه ، عملکرد قند، عملکرد قند قابل استحصال و پتاسیم در سطح احتمال 1 درصد و برای صفت مقاومت به سرکوسپورا و مقاومت به بولتینگ در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. در مجموع اثرهای افزایشی و غیرافزایشی در کنترل مقاومت به سرکوسپورا و بولتینگ ، عملکرد ریشه ، عملکرد قند و عملکرد قند قابل استحصال دخالت داشتند، اما سهم اثرهای غیرافزایشی در کنترل صفات مقاومت به بولتینگ ، عملکرد ریشه ، عملکرد قند و عملکرد قند قابل استحصال بیشتر بود. بهترین والد برای مقاومت به سرکوسپورا و بولتینگ RR607 بود اما این لاین از لحاظ عملکرد ریشه مناسب نبود. بهترین هیبرید برای مقاومت به سرکوسپورا، عملکرد ریشه ، عملکرد قند و عملکرد قند قابل استحصال از تلاقی ×RR607، بهترین هیبرید برای مقاومت به بولتینگ از تلاقی ×SB-FIROZ و بهترین هیبرید از لحاظ مقاومت به سرکوسپورا و بولتینگ از تلاقی RR607 حاصل گردید.

بولتینگ ، دای آلل ، چغندرقند، سرکوسپورا، منوژرم