ولی اله محمدی - استادیارپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
اعظم عرب نژاد - دانشجوی سابق کارشناسی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
حسن زینالی - دانشیارپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
عبدالهادی حسین زاده - دانشیارپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

نحوه توارث صفات مهم زراعی کلزا در قالب یک آزمایش دی الل 8 × 8 به روش گریفینگ و هیمن- جینکز مورد مطالعه قرار گرفت. برای صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعی در بوته، هر دو اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی معنیدار بودند، در حالی که برای صفات تعداد دانه در خورجین و درصد روغن فقط ترکیبپذیری عمومی و برای صفات تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک و تعداد خورجین در بوته فقط ترکیب پذیری خصوصی معنیدار بود. تجزیه دیالل به هر دو روش گریفینگ و هیمن- جینکز نشان داد که اثر افزایشی و غیر افزایشی به طور مشترک در کنترل ژنتیکی عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعی نقش دارند، در حالی که درصد روغن و تعداد دانه در خورجین با اثر افزایشی و زمان رسیدن و تعداد خورجین در بوته با اثر غیر افزایشی کنترل میشوند. اثر غیرافزایشی عملکرد دانه از نوع فوق غالبیت بود و افزایش صفت با آللهای غالب کنترل میشد. وراثت پذیری خصوصی تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه نسبتا بالا بود که نشانگر سودمندی گزینش در برنامههای اصلاح این خصوصیات است. رقم RGS003 حایز بیشترین ترکیبپذیری عمومی از نظر عملکرد دانه بود که میتواند به عنوان یک آزمونگر در آزمایشهای تاپکراس مورد استفاده قرار گیرد. دورگ 19H×Option500 بالاترین ترکیب پذیری خصوصی و هتروزیس والد برتر را برای عملکرد دانه نشان داد که میتوان آنرا برای تولید رقم دورگ در برنامههای اصلاحی آینده توصیه نمود.

کلزا، دی الل، ترکیب پذیری عمومی و خصوصی، عمل ژن