سیدمصطفی صادقی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان
حبیب اله سمیع زاده - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان
مهرزاد اله قلی پور - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج

به منظور بررسی عمل ژن ها و ترکیب پذیری عمومی و خصوصی در 3 لاین و 3 رقم برنج از لحاظ صفات عملکرد دانه ، تعداد پنجه بارور در بوته ، تعداد دانه در خوشه ، طول دوره رشد، ارتفاع بوته ، طول خوشه ، طول برگ پرچم ، طول و عرض دانه از طرح دی آلل کراس 636 یک طرفه استفاده گردید. در سال 1382 والدین و نتاج حاصل از آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در رشت ، کشت گردیدند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت های ژنتیکی بین ژنوتیپ ها برای تمامی صفات بود. نتایج تجزیه دی آلل بر اساس روش دوم گریفینگ نشان داد که اثر ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) برای همه صفات در سطح آماری 1% معنی دار است . نسبت میانگین مربعات GCA به SCA در مورد صفات تعداد پنجه بارور، طول برگ پرچم ، طول و عرض دانه معنی دار بود. در نتیجه برای این صفات بیشترین سهم واریانس ژنتیکی به واریانس افزایشی اختصاص دارد. قابلیت وراثت پذیری خصوصی آنها به ترتیب 0.53، 0.52، 0.65 و0.68 برآورد شد. برای صفات عملکرد دانه ، تعداد دانه در خوشه ، طول دوره رشد، ارتفاع بوته و طول خوشه اثر غیرافزایشی ژن ها نقش مهمی داشت و تحلیل گرافیکی نتایج نشان داد که کنترل ژنتیکی این صفات بصورت فوق غالبیت است .

ترکیب پذیری ، برنج ، دی آلل ، عمل ژن ، وراثت پذیری