بابک ربیعی - دانشیار دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
مهدی بیات - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

به منظور ارزیابی تاثیر تنش سرمایی و پیری تسریع شده بر شاخصهای جوانه زنی و رشد گیاهچه پنج رقم کلزای Hyola330 ،Hyola401 ،Hyola420 ،3-Syn و 15E/Pr401 ،آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه اجرا شد. نتایج حاصل مشخص ساخت که ارقام از لحاظ درصد جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، سرعت جوانهزنی و طول گیاهچه در شرایط جوانه زنی استاندارد، سرما و پیری تسریع شده دارای اختلاف معنیداری با یکدیگر بودند و ارقام Hyola401 ،15E/Pr401 و 3-Syn درآزمایش جوانه زنی استاندارد، رقم Hyola401 در آزمون سرما و دو رقم 15E/Pr401 و 3-Syn در آزمون پیری تسریع شده دارای حداکثر درصد جوانه زنی بودند. همچنین رقم Hyola420 در هر سه آزمون از کمترین درصد جوانه زنی برخوردار بود. عکس العمل ارقام از لحاظ طول گیاهچه، شاخص بنیه بذر و سرعت جوانهزنی در آزمونهای مختلف متفاوت بود، به طوری که در آزمون جوانه زنی استاندارد و پیری تسریع شده رقم 15E/Pr401 و در آزمون سرما رقم 3-Syn دارای بیشترین طول گیاهچه بودند. همچنین رقم 15E/Pr401 در آزمون جوانهزنی استاندارد، ارقام 3-Syn و Hyola401 در آزمون سرما وارقام Hyola401 و 15E/Pr401 در آزمون پیری تسریع شده دارای بیشترین شاخص بنیه بذر بودند. از نظر سرعت جوانهزنی نیز رقم 15E/Pr401 در آزمون جوانهزنی استاندارد، رقم Hyola401 در آزمون سرما و رقم 3-Syn در آزمون پیری تسریع شده دارای بیشترین میزان بودند. به طور کلی، ارزیابی شاخصهای جوانه زنی ارقام کلزا نشان داد که بذرهایی که دارای بنیه قوی بودند کمتر تحت تاثیر سرما و پیری تسریع شده قرار گرفتند و اختلاف بین شاخصهای جوانهزنی این بذرها تحت شرایط عادی و تنش ناچیز بود و هر چه بنیه بذر ضعیف تر باشد، نسبت به این تنشها حساستر و این اختلاف ها بیشتر بود. علاوه بر این مشخص شد که بین شرایط پیری تسریع شده و سرما، پیری تسریع شده تاثیر منفی شدیدتری بر کاهش بنیه بذرهای کلزا دارد. این نتیجه نشان داد که بذرهای کلزا در دماهای بالا، سریعتر از دماهای پایین کیفیت خود را از دست میدهند، به طوری که چنانچه بذرها در شرایط نامناسب انبار (دما و رطوبت بالا) ذخیره شوند، قوه نامیه و بنیه بذر ارقام شدیدا کاهش مییابد. بنابراین جهت نگهداری بذرهای کلزا برای کشت در سال بعد، دقت در شرایط نگهداری بذر بسیار مهم و حساس میباشد.

کلزا، درصد جوانه زنی، قدرت بذر، آزمون سرمایی و پیری تسریع شده