عبدالعلی توجهی - استادیار گروه حقوق دانشگاه شاهد
صدیقه حاتمی - دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

به نظر مشهور حقوق دانان، تدلیس به طور مطلق و مستقل از عیوب منصوصه و اشتراط صفت، از موجبات فسخ نکاح است. در واقع آنان موجبات فسخ نکاح را سه مورد دانسته اند: 1- خیار عیب، 2- خیار تخلف از شرط صفت، 3- خیار تدلیس، در حالی که نظر مشهور فقها عدم استقلال تدلیس در فسخ نکاح است. این مقاله در مسیر یافتن نظریه صحیح، به بررس دلایل هر دو گروه پرداخته و به این نتیجه رسیده است که با استناد به روایات اصل لزوم و بنای عقلا می توان اثبات کرد که تدلیس به طور مستقل خیار فسخ ایجاد نمی کند و فقط عیوب منصوصه و تخلف از شرط صفت فسخ کننده نکاح اند. در واقع، تدلیس در صورت بازگشت به عیوب منصوصه یا تخلف از شرط صفت، موجب فسخ نکاح است، نقش تدلیس صرفا در ضمانت مدنی و کیفری فریب دهنده ظاهر می شود.

تدلیس، خیار فسخ، عیوب منصوصه، تخلف از شرط صفت، فریب در ازدواج