مهدی عباس زاده - استادیار گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

مبحث سخن گفتن از خدا در عرصه معارف معاصر به طور عمده ذیل مباحث زبان دین مطرحمی شود. یوهانس دنس اسکوتوس تحت تاثیر فیلسوف برجسته اسلامی ابن سینا و بر مبنای باور بهاشتراک معنوی وجود ، به زبان اشتراک معنوی در سخن گفتن از خدا قایل است. اسکوتوس بحثاز زبان مشترک معنوی دین را ذیل تقسیم معرفت انسان به خدا، به معرفت طبیعی و معرفتفراطبیعی مطرح نموده، مفهوم موجود نامتناهی را کامل ترین مفهومی می داند که انسان در مرتبه معرفت طبیعی (عقلی) می تواند از خدا داشته باشد و به وسیله آن از خدا سخن گوید، لیکن معرفتحقیقی (معرفت به دور از هرگونه نقص و ابهام) به خدا و باورهایی از قبیل تثلیث، تجسد و ... درمسیحیت را تنها از طریق معرفت فراطبیعی آن هم فقط از نوع معرفت وحیانی ممکن می داند و در اینموضع، رویکردی ایمان گرایانه را اتخاذ می کند؛ اگرچه در عین حال، ارایه استدلال عقلی و برهان بربرخی داده های وحیانی درباره خدا را تایید می کند. مقایسه دیدگاه های اسکوتوس و ابن سینا در بحثاز معرفت فراطبیعی، نشان دهنده همانندی ها و ناهمانندی های تفکر این دو فیلسوف در عقل گرایی وامکان سخن گفتن از حقایق وحیانی است.

سخن گفتن از خدا، زبان دین، اشتراک معنوی، معرفت طبیعی، معرفت فراطبیعی، دنس اسکوتوس، ابن سینا