نگاه سه حکیم مسلمان به مسیله شر

مسیله شر یکی از مهمترین مسایل کلامی در ادیان و حوزه دین پژوهی است. اهمیت موضوع از آن جهت است که ناظر به اصل باورهای دینی یعنی اثبات وجود خدا و صفات اوست و به نحوی به آموزه های دینی جرح و نقد وارد می کند، اما در واقع این مسیله مشتمل بر شبهه ناسازگاری دو ایده یعنی وجود خدا و وجود شر در عالم است به طوری که می توان ادعا کرد گزاره های خدا وجود دارد، و شر وجود دارد، از نظر منطقی سازگار نیستند. مگر این که دست از اطلاق صفات خدا برداشت و به تقیید و تحدید صفات خدا قایل شد و برای جهان، دیدگاه دویالیستی یعنی دو خالق خیر و شر درنظر گرفت. در این راستا، راه حل هیا سه حکیم مسلمان یعنی ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا به عنوان بزرگ ترین فیلسوفان اسلامی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. هریک از این سه فیلسوف سهم عظیمی در پاسخ به شبه داشته اند. از این رو این مقاله درصدد بررسی این مسیله است که راه حل هیا این سه فیلسوف چه اشتراکات و تفاوت هایی دارد. نهایتا با توجه به مبنای فکری آنها به دست می آید که عدمی بودن شر و مقصود بالعرض بودن آن، جزء مولفه هیا بنیادین سه دیدگاه است.

کلیدواژه ها:

خز ، شر حقیقی ، شر نسبی ، عالم طبیعت ، تضاد و تزاحم ، ابن سینا ، سهروردی ، ملاصدا