سمیه خالقی - استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

رودخانه های ایران علاوه بر عوامل طبیعی تحت تاثیر مداخلات انسانی، تغییر یافته اند. عوامل طبیعی نظیر تغییرات کوتاه مدت اقلیمی، خشکسالی، سیلاب و غیره بر تعدیل و تغییر مجرای رودخانه ها در اقلیم های مختلف تاثیرگذار بوده است. تاثیر انسان در تغییر مجاری رودخانه ای (نظیر سدسازی، برداشت مصالح از بستر رودخانه ها، کاتالیزه کردن مجرا و انحراف آب جهت کاهش خطر سیلاب) در یک قرن اخیر و بویژه دهه های اخیر، روند تعدیل و تغییرات مجاری رودخانه ها را سرعت بخشیده است که اینگونه تغییرات در مجاری رودخانه ها می تواند آثار اجتماعی و محیطی مانند تخریب سازه ها، تخریب زمین های کشاورزی و مناطق مسکونی، کاهش ذخایر آب زیرزمینی و کاهش گونه های بومی منطقه به دنبال داشته باشد. بنابراین فهم بهتر تعدیل مجرای رودخانه های ایران برای جلوگیری از پیامد این تغییرات و پیش بینی تکامل آینده مجرا مهم و اساسی است. جهت مدیریت رودخانه های ایران و اتخاذ استراتژی های مدیریت منابع آب باید الگوها و بزرگی تغییرات مجرا مورد توجه قرار گیرد تا بتوان آثار منفی فعالیت های انسانی را در زمان حاضر و آینده کاهش داد.