علی باقریان کلات - دانشجوی دوره دکتری زمین شناسی مهندس دانشگاه فردوسی مشهد و شاغل در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
غلامرضا لشکری پور - استاد گروه زمی نشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد
محمد غفوری - استاد گروه زمی نشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد
علی اکبر عباسی - دانشیار پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

در مناطق واجد خاک های با فرسایش پذیری زیاد که فاقد پوشش گیاهی بوده و یا میزان پوشش گیاهی ناچیز است،سرشت ذاتی سنگ مادر، نقش به سزایی در تولید رواناب و هدررفت خاک بر عهده دارد. این تحقیق با هدف بررسی اثر نوعلیتولوژی و مواد مادری و همچنین شدت بارش بر هدررفت خاک با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران در حوزه آبخیز سد دهنقلعه واقع در استان خراسان رضوی انجام شد. برای انجام این پژوهش، ابتدا 11 واحد همگن (واحدهای کاری) بر مبنای نوعلیتولوژی شامل مارن و کنگلومرا و رخسار ههای فرسایشی شامل سطحی-شیاری، شیاری، شیاری-آبراه های و آبراهه ای درکاربری مرتعی و در شیب مشابه ( 20 درصد) انتخاب شد. 33 آزمایش در شدت بارش 37 میلی متر در ساعت و همچنین 33آزمایش در شدت بارش 48 میلی متر در ساعت به مدت 30 دقیقه با شبیه ساز باران بر روی واحدهای کاری، انجام شد. مقداررسوب هر یک از آزمایش ها انداز ه گیری شد. به منظور بررسی عوامل موثر در تلفات خاک و فرسایش پذیری، نمونه برداری ازخاک در لیه 0 تا 15 سانتی متری نیز از مجاور پلت های مورد آزمایش برداشته شد. آنالیز آماری اطلعات با استفاده ازنرم افزار SPSS 22 انجام شد. نتایج نشان داد که لیتولوژی های مورد بررسی از نظر فرسایش و رسوبدهی با یکدیگر تفاوت معنی دار دارند. دو واحد کاری شامل لایه های قرمز ژیپس دار واجد فرسایش آبراهه ای (Ng-G) و کنگومرای قاعده ای پالیوژن واجد فرسایش سطحی- شیاری (Pgc-SR) دارای بیشترین و کمترین مقدار رسوبدهی می باشند. نتایج نشان داد که شدت بارش نیز نقش موثری در میزان رسوبدهی دارد.

شبیه ساز باران، تلفات خاک، کنگلومرا، مارن