زوال درختان بلوط در منطقه رویشی زاگرس تهدیدی برای جنگل های ارسباران

زوال بلوط نام مورد استفاده برای توصیف ضعف سلامتی، خشکیدگی و مرگ درختان بلوط می باشد. متاسفانه بروز پدیده نوظهور زوال بلوط نیز از سال 1388 در بعضی از مناطق زاگرسی، بحران حادی را بر این منطقه حاکم کرده به طوری که براساس اطلاعات موجود بیش از یک میلیون و سیصدهزار هکتار از عرصه های جنگلی زاگرس در معرض خشکیدگی قرار گرفته اند. شروع سر خشکیدگی و زوال بلوطها از اروپا، ایالات متحده امریکا و بریتانیا از اوایل سال 1900 گزارش شده است. زوال بلوط از اغاز قرن بیستم به صورت یک پدیده جدی به کرات در جنگل های قاره اروپا اتفاق افتاده است و طی چند سال اخیر مهمترین چالش برای جنگل های زاگرس و بخشی از منطقه هیرکانی (استان گلستان) در کشورما شده است. بطورکلی زوال پدیدهای است چند فاکتوری که نتیجه ای از تعامل چندین عامل زنده و غیرزنده می باشد. طی بررسیهای انجام شده در چند سال اخیر، زوال بلوط زاگرس و جنگلهای گلستان را مرتبط با عواملی مثل شیوع آفات (چوبخوار، برگخوار و پوستخوار)، قارچ ها ( بیمارگرها و یا اندوفیت ها- بیمارگرهای ریشه و تنه)، باکتریهای پاتوژن، نقش و تاثیر خشکسالیها بر جنگل (بویژه در بهار، تابستان و پاییز)، افزایش دما در سالهای اخیر تحت تاثیر گرمایشی زمین، سرمای دیرسی، ضعف فیزیولوژیک درختان بلوط و نحوه مدیریت انسانی این جنگلها میدانیم. اطلاعات جامعی در خصوصی شیوع و همه گیری این پدیده نوظهور در سایر عرصه های جنگلی ایران علیالخصوص جنگلهای ارسباران در دسترسی نمی باشد، با این وجود در سال های اخیر، پدیده زوال و خشیکدگی بلوط در عرصه های جنگلی حاتم بیگ و دیگر مناطق ارسباران گرازش شده است. با در نظر گرفتن تغییر شرایط اقیلمی همهگیری پدیده زوال در این منطقه دور از ذهن نخواهد بود، بنابراین لازم و ضروری است، که دستگاه های متولی این جنگل ها با اجرای سیستمهای مراقبت و پیش آگاهی و اعمال مدیریت علمی، هماهنگ و سازگار با جنگل ضمن حفاظت و پشتیبانی مانع از وقوع این حادثه تلخ در منطقه شوند. لذا با انجام اقدامات اصلاحی و پیشی گیرانه می توان شرایط را برای سازگاری درختان و درختچه های جنگلی این منطقه در مقابل تنش های محیطی، آفات و بیماریهای در پیش رو فراهم کرد.

کلیدواژه ها:

زوال بلوط ، جنگلهای زاگرسی ، ارسباران