محمد حسن زاده - دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
سیده سمیه احمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تربیت مدرس
رقیه احمدی - دانشجوی کارشناسی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تبریز

پژوهش حاضر با هدف شناسایی ساختار مفهومی علم اطلاعات و دانش شناسی، دامنه موضوعی مجلات و چیدمان تاریخی مفاهیم براساس تولیدات علمی ایران انجام شد. روش به کار رفته تحلیل محتوای مفاهیم استخراج شده از 3614 مقاله دارای چکیده انگلیسی از 17 نشریه داخلی 2004-2013 با استفاده از فنون متن کاوی است. مفاهیم و عبارات به صورت پارامتریک، با استفاده از نرم افزار QDA Miner و WordStat استخراج و 150 واژه براساس وزن tf-idf انتخاب گردید. جهت خوشه بندی سلسله مراتبی براساس الگوریتم ،average-linkage از ماتریس هم رخدادی واژگان با شاخص کسینوس تتا براساس قرابت مرتبه ثانویه استفاده شد. فراوانی نسبی مفاهیم منتخب جهت تحلیل تناظر، به منظور خوشه بندی مجلات و بررسی چیدمان تاریخی مفاهیم مورد استفاده قرار گرفت. یافته های حاصل از تحلیل هم رخدادی شامل 5 خوشه بالغ و نیمه بالغ و 7 خوشه نابالغ با یک یا دو مفهوم درارتباط با خوشه های اصلی و بزرگ بود. بررسی موضوعی مجلات با چهار خوشه و چیدمان تاریخی مفاهیم با سیر حرکتی پادساعت گرد دو خوشه زمانی را نشان داد. به طور کلی بررسی مفهومی خوشه ها نشان داد که توجه به پژوهش های کاربردی بیشتر از پژوهش های بنیادی است.

خوشه بندی، علم اطلاعات و دانش شناسی، متن کاوی، هم رخدادی واژگان