علی جعفری اردکانی - پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تهران
رضا بیات - پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تهران
حمیدرضا پیروان - پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تهران
محسن شریعت جعفری - پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تهران

نگاهی به زمین شناسی ایران نشان دهنده آن است که سازن دهای حساس به فرسایش گسترش فراوانی دارند. رسوبزایی سازند های زمین شناسی یکی از مباحث مهم حفاظت آب و خاک در حوزه های آبخیز است. در قسمتهای وسیعی از مرز ایران و ترکمنستان در استان گلستان، سازند به هم پیوست های به صورت تپ هماهور دیده می شود که جنس آنها از لس می باشد. این تپه ها حاصل نهشته های بادی متعلق به دوره کواترنر می باشد که از سرزمین ترکمنستان انتقال یافته است. لس ها یکی از مهم ترین واحدهای رسوبی بادرفتی قلمداد می شوند و به لحاظ ویژگی های فیزیکی و شیمیایی از حاصلخیزی و در عین حال رسوب زایی و فرسایش پذیری زیادی برخوردار می باشند. در بین استان های کشور، استان گلستان بیشترین وسعت ل سها را در سطحی معادل 420 هزار هکتار ( 19 %وسعت استان) دارا می باشد و در مناطق شرق و شمال شرق استان در ارتفاعات بین 100 تا 1500 متر از سطح دریا گسترش دارند. وجود مقدار زیادی سیلت و ماسه ریز در این نهشته ها باعث شده تا بیشترین حساسیت به فرسایش در آنها دیده شود. فرسایش های توده ای و خندقی که بیشترین مقدار فرسایش و رسوب را باعث می گردند در این سازند بسیار دیده می شود. از آنجاکه قسمت اعظم منابع تولید کشاورزی ودامی ساکنان این استان از این اراضی تامین می گردد و از طرفی فرسایش شدید عامل کاهش تولید در این اراضی محسوب می شود لذا، تعیین میزان فرسایش و رسوب تولیدی در این سازند و راههای اصولی مقابله با فرسایش و تخریب این اراضی در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد.

لس، گلستان، فرسایش، رسوب، خندق و ایران