ابراهیم اصغری - دانشگاه تبریز، دانشکده علوم طبیعی، استادیار گروه زمین شناسی
بتول حیدری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی

حفر تونلهای طولانی غالباً به صورت مکانیزه و با ماشین حفاری تونل TBM انجام می شود. جنس سنگها و خاها تاثیر فراوانی در حفر تونل به وسیله TBM دارد یک از عوامل مهم در حفاری این قبیل تونلها، مساله سایندگی خاکها و سنگها بر روی ابزارهای برنده (کاترهدها) دستگاه TBM است. جنس کانیهای تشکیل دهنده و همچنین سایر مشخصات بافتی سنگها و خاکها عوامل اصلی تعیین کننده درجه سایندگی توده های خاکی و سنگی محسوب می شود. برای تعیین درجه سایندگی سنگها و خاکها روشهای مختلفی وجود دارد که بر اساس نتایج آنها م یتوان کاترهدهای مناسب دستگاه TBM را طراحی کرده و یا سفارش داد. مهمترین و فراوانترین کانی ساینده موجود در سنگها و خاکها، کوارتز است. تونل پروژه خط 2 مترو تبریز به طول حدود 22 کیلومتر از داخل رسوبات آبرفتی مختلفی عبور می کند که اندازه ذرات آن از حد رس تا قطعات سنگی بزرگتر از 50 سانتی متر م یرسد. کانیهای کوارتز موجود در رسوبات آبرفتی درشت دانه و قطعات سنگی، مهمترین ماده ساینده در رسوبات آبرفتی این خط محسوب م یشود. برای بررسی ساییندگی قلوه سنگها و قطعه سنگها از آزمایش سورچار و برای تعیین سایندگی خاکهای ماسه ای از روشهای پتروگرافی و کانی شناسی استفاده شده است. آزمایشات سورچار، ساییندگی قلوه سنگها و قطعات سنگی موجود در رسوبات آبرفتی را خیلی ساینده نشان داده است. مطالعات کانی شناسی نیز میزان کانیهای ساینده (کوارتز) موجود در رسوبات ماسه ای را بین 5 تا 20 درصد نشان داده که بر اساس رده بندیهای موجود این خاکها در رد ههای کمی ساینده تا ساینده قرار می گیرند.

سایش،TBM، مترو تبریز، آزمایش سورچار، کانی شناسی