مریم کشاورزی - گروه گیاهی، دانشکده ی زیست شناسی، دانشگاه الزهرا (س) ، تهران
مژده خواجه - گروه گیاهی، دانشکده ی زیست شناسی، دانشگاه الزهرا (س) ، تهران
زهرا ناظم بکایی - گروه گیاهی، دانشکده ی زیست شناسی، دانشگاه الزهرا (س) ، تهران

جنس (Aristolochia L.) با داشتن حدود 400 گونه بزرگترین جنس Aristolochiaceae است که به طور گسترده در سراسر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری توزیع شده اند وتنوع محدودی در نیمکره شمالی دارند. در ایران سه گونه (دو گونه اندمیک) از این جنس حضور دارد که هر سه گونه علفی چند ساله هستند. این گیاهان در نواحی کوهستانی و مزارع کشاورزی بصورت علف هرز می رویند. گونه های این جنس محتوی انواعی از آریستولوچیک اسید هستند. این ترکیبات سرطان زا و سمی قوی برای کلیه ها هستند. در این تحقیق ریخت شناسی دانه گرده در گونه های این جنس برای اولین بار در ایران به منظور مطالعه روابط گونه ها با یکدیگر در مطالعات سیستماتیکی، با استفاده از میکروسکوپ نوری و الکترونی نگاره مورد بررسی قرار گرفت. روش های آماری چند متغیره نظیر تجزیه خوشه ای و تجریه به عامل ها استفاده شدند. در هر سه گونه دانه های گرده بدون منفذ و جور قطب بودند. تزیینات سطح اگزین بصورت Verrucate sparsely A. olivieri در Verrucate-rugulate sparsely microperforate و A. hyrcana در Verrucate-granulate ،A. bottae در microperforate هستند. بنابراین صفاتی از قبیل ضخامت اگزین و الگوی تزیینات سطح دانه گرده ارزش تشخیصی دارند. بنابراین مطالعات ریخت شناسی دانه گرده امکان تشخیص و تفکیک گونه ها را فراهم می کند.

گرده شناسی، Aristolochia ایران