ملیحه عبدالهی - کارشناسی ارشد اپیدمیولوژی، دانشکده علوم پزشکی تربت جام، تربت جام، ایران
فاطمه نیکبخت - کارشناسی بهداشت عمومی، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده علوم پزشکی تربت جام، تربت جام، ایران

سابقه و هدف: علیرغم پیشرفت های وسیع در علم پزشکی، ولی بار بیماری های مشترک انسان و دام همچنان در جهان بالا می باشد. از این میان حیوان گزیدگی در جهان و ایران نقش پررنگی به لحاظ بهداشتی و اقتصادی دارد. این مطالعه با هدف بررسی 5 ساله موارد ثبت به شده جیوان گزیدگی در مراکز بهداشتی شهرستان تربت جام انجام شده است.مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی و گذشته نگر ملى باشد. نمونه ها به روش سرشماری از کلیه پرونده های موجود در مرکز بهداشتی بین سال های 80 الی 85 جمع آوری گردید که جمعا 4747 پرونده بودند و مورد آنالیز توصیفی قرار گرفتند.یافته ها: از نظر جنسی 77.1٪ مرد و 22.9٪ زن بودند. ابتلای مردان در تمام سالها بطور معنی داری بیشتر از زنان بود(0.05> p). حیوان گزیدگی در فصل بهار (28٪) و زمستان(26.9٪) به نسبت فصل های دیگر، شیوع بیشتری داشت. محل وقوع حادثه اکثرا در روستا بوده است که به طور معناداری بیشتر از شهر بود(0.05> p) و بیشترین گزش در روستای رباط سمنگان ((5.2٪)246 مورد)، خیرآباد ((3.8٪) 182 مورد) و بزد ((3.7٪)175 مورد) رخ داده بود. بیشترین فراوانی بر حسب شغل در محصلین (278٪)، زنان خانه دار(15.5٪)، کارگرها(13.7 ./) و کشاورزان (11.5٪) بوده است. بیشترین فراوانی گزش در هر دو جنسی توسط سگ (3. 89٪) بوده است. بیشترین عضو گزیده شده بصورت انفرادی ران (15.4٪)، ساق پا (9.9٪)، عضله زیر زانو (7٫6٪) باسن (7.4٪) و ساقی پا(6.2/) بوده است. و صاحبدار (766٪) بودند. در اکثر موارد (2. 39٪) گزش بعلت حمله ناگهانی سگ رخ داده است و اکثرا حیوانات اهلی (84.3٪) پوشش واکسیناسیون 100٪ می باشد که در 86.8٪ تاخیر در تزریق اولین نوبت واکسیناسیون وجود داشت. درمجموع 84.2٪ موارد از آب و صابون جهت پیشگیری بعد از مواجهه استفاده کرده بودند و 653٪ ضدعفونی کرده بودند.نتیجه گیری: علیرغم شیوع بالای حیوان گزیدگی در شهرستان تربت جام، روند گزش بین سال های مورد مطالعه تقریبا ثابت بوده است. بر اساسی یافته های مطالعه حاضر، گزش سگ در شهرستان تربت جام یک معضل بهداشتی محسوب می گردد و با توجه به بار روانی، اقتصادی و بهداشتی آن، لازم است در جهت کنترل و پیشگیری از این تهدید بهداشتی اقدام جدی به عمل آید.

حیوان گزیدگی، اپیدمیولوژی، تربت جام، ایران