بررسی دیددگاه های دانشگاهیان دانشگاه علامه طباطبایی نسبت به عواملی که بر میزان و ارتقای بهره وری در تعاونی مصرف دانشگاه نقش دارند

حولات عظیم و سرنوشت ساز پدیده انقلاب صنعتی در سده هجدهم به صورتی همزمان با خود، آثار و پیآمدهایی مثبت و منفی به همراه آورد. بنابر اصل مهم نیاز مادر اختراع است برای حفظ و استمرار دست آوردهای مثبت این رویداد شکوهمند و نیز در جهت در امان ماندن از گزند سهمگین این رخداد عظیم تقریبا به صورتی همزمان دو فرزند خلف و شایسته این انقلاب که اولی سازمان دهی و مدیریت علمی و دومی تعاون و تعاونی بود و هر دو ریشه در همکاری هدفمند دارند تولد یافتند. نزدیک به 158 سال از تولد نخستین شرکت تعاونی رسمی یا علمی با نام تعاونی مصرف پیشگامان منصف و عملگرای راچدیل میگذرد؛ این بنگاه اجتماعی - اقتصادی برای نخستین بار بر اساس اصولی مدون با مرام نامه یا مانیفستی معین و به عبارت بهتر با اساسنامه ای مشخص سازماندهی و ساماندهی گردیده است. طی این مدت بارها از سوی متولیان امور تعاونی تلاش هایی ارزشمند و آگاهانه در جهت تلفیق و ترکیب پویای این دو پدیده مهم (تعاونی رسمی و سازماندهی مدیریت علمی) به عمل آمده که حاصل و نتیجه آن بهره مندی تعدادی از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه از عملکرد نسبتا مثبت این اقدام خردمندانه و هوشمندانه بوده است. لیکن در کشور عزیز ما ایران با وجود حمایت های قانونی که از بخش تعاونی به عمل آمده متاسفانه تعاونی ها از کارآمدی و موفقیت لازم بهره مند نبوده اند. در بررسی هایی که تاکنون در خصوص ناکارآمدی و علم ثمربخشی یعنی عالم بهره وری تعاونی ها به عمل آمده است، دیدگاه ها و انگاره های بسیاری از صاحبان اندیشه و قلم و حتی صاحب نظران تعاونی و فن سالاران امر سازماندهی و مدیریت حاکی از آن است که علم بهره وری بهینه و مطلوب فعالیت های تعاونی های مختلف، به ویژه تعاونی های مصرف کنندگان، ریشه در ساختار وارداتی و مشکلات درونزا و برونزای آنها دارد، به گونه ای که فرآیند. اینگونه تنگناها و مشکلات ساختاری از نهادینه کردن ارزش های تعاونی که خلاصه آن تلاش در جهت انسانی نمودن اقتصاد به جای اقتصادی نمودن انسان است، جلوگیری نموده و متاسفانه هنجارهای تعاونی نه تنها در میان اعضا بلکه حتی در میان ارکان اصلی تعاونی ها (هییت مدیره و بازرسان) و مدیرعاملی نیز نهادینه نگردیده است. در نتیجه اینگونه نهادهای اجتماعی و اقتصادی از بهره وری لازم برخوردار نگردیده اند. در مقاله مربوط به پژوهشی پیش رو که از نوع تحقیقات کاربردی و به روش پیمایشی و نظرسنجی و با خصلتی توصیفی، تحلیلی و تبیینی و در سطح خرد انجام یافته است، تلاش گردید تا دیدگاه ها و آرای یکصد نفر گروه نمونه از اعضای جمعیت آماری عضو تعاونی مصرف دانشگاه که همگی دارای مشاغل و تحصیلات بالا و دانشگاهی بوده اند و در نتیجه واریانس دیدگاه های آنها قاعدتا اندک است و ضمنا با اندیشه تعاون بیش از سایر طبقات اجتماعی آشنایی دارند در مورد عواملی که بر میزان و ارتقای بهره وری در تعاونی های مصرف نقش دارند از آن جمله متغیرهای مستقلی مانند سطح تحصیلات، میزان آگاهی از ارزش های فرهنگ تعاونی، میزان کاردانی و مسیولیت پذیری، نحوه اطلاع رسانی، نحوه برخورد و تایید۔ صلاحیت ارکان اصلی تعاونی و نیز میزان مشارکت های اجتماعی - مالی و اقتصادی اعضا و سایر متغیرهای مستقل مورد بررسی به دقت مورد تدقیق و کاوش علمی قرار گیرد. در بخش توصیفی مربوط به پرسش های تحقیقی در خصوص متغیرهای مستقلی، علاوه بر جداول توزیع فراوانی درصدی و تجمعی و مواردی نمودارها از معرف هایی مانند شاخص های مرکزی و پراکندگی استفاده گردید تا با منطق اعداد و ارقام به توصیف و توجیه ویژگی های مورد نظر محقق درباره هریک از عواملی که بر میزان و ارتقای بهره وری نقش دارند پرداخته شود. در بخش تحلیلی و تبیینی از مباحث امار استنباطی جهت تعمیم نتایج حاصل از آزمونهای آماری مربوط به نمونه علمی استفاده شده است. از معتبرترین آزمونهای آماری که مورد استفاده قرار گرفت آزمون tو Z و آزمون کای دو (2٪) برای جداول یک بعدی و دو بعدی مربوط به پرسش ها و فرضیات تحقیق را می توان نام برد . از بررسی نهایی نتایج حاصل از پرسش ها و فرضیات تحقیقی ملاحظه شد که فرضیات تحقیق با میزان اعتماد (99٪) تایید گردید.

کلیدواژه ها:

تعاونی ، مشارکت اجتماعی و اقتصادی ، بهره وری (کارایی و ثمربخشی) ، هنجارها و ارزش های فرهنگ تعاونی ، تقویت بنیه مالی ، مکتب ضابطه رقابتی ، مکتب تعاونی مشترک المنافع ( جمهوری تعاونین) ، پاداشی کارانه مسیولیت پذیری