سیدحسین سیدی - استاد دانشگاه فردوسی مشهد و پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

بینامتنی بر این ایده مبتنی است که آثار ادبی بر اساس نظام ها، رمزگان ها و سنت های ایجاد شده توسط آثار ادبی پیشین بنا می شوند. دیگر نظام ها، رمزگان و سنت های هنری و در کل فرهنگی نیز در شکل گیری معنای یک اثر ادبی، اهمیتی اساسی دارند. نظریه پردازان امروزی متن ها را فاقد هر گونه معنای مستقل می دانند. متون در واقع متشکل از همان چیزی هستند که نظریه پردازان اکنون آن را امر بینامتنی می دانند. طرح این مساله بدان جهت است که قرآن کریم در یک بافت تاریخی فرهنگی ظهوریا فته است. این مساله الزاماتی در پی دارد و آن اینکه آیا از ساختار فرهنگی که در درون چارچوب آن تکوین یافته، جداست یا پیوسته آیا برای فهم معنای متن باید به این پیوندتاریخی فرهنگی و روابط بینامتنی توجه داشت آیا متنی چون قرآن کریم به مثابه یک متن مقدس وحیانی، به آن توجه داشته است قرآن پژوهان مسلمان از گذشته برای اثبات اعجاز قرآن کریم، به مقایسه متن قرآن بامتون دیگر مثل شعر دست می یازیده اند و از طریق بررسی اشعار و متون ادبی و کشف قوانین شکل گیری این متون و نحوه دلالت آنها، به بررسی متن قرآن و بیان زیبایی ها و استواری و انسجام متن آن می پرداختند. این مقاله در پی بررسی روابط بینامتنی واژگان قرآن با واژگان شعر جاهلی است. یافته این پژوهش آن است که این رابطه به طور قابل ملاحظه وجود دارد.

قرآن/ بینامتنی/ شعر جاهلی