ثواب و عقاب های شگفت انگیز

برخی از آثار و ثواب هایی که در قرآن کریم و روایات اهل بیت آمده، غیرقابل باور،مبالغه آمیز و غیرمنتظره دیده می شود؛ یعنی برای یک عمل به ظاهر کوچک، ثواب و عقاب یا اثری بسیار بزرگ بیان شده که در تلقی اولیه، بسیار عجیب و نامتناسب به نظر می رسد. مشکل آشکار این متون، مخالفت آنها با نظام عدالت الهی است. هم ازاین رو بسیاری از مبلغان دینی احساس می کنند مفاد این متون، نظام ذهنی مردم را در باب معارف دینی برهممی زند و منشا بدفهمی و کژتابی است. مشکل دیگر، اختلافی است که در پاداش برخی از اعمال وجود دارد. در این مقاله پس از ذکر نمونه های متعددی از این موارد در آیات و روایات و دسته بندی آنها ، به نقل و بررسی آرای مفسران و شارحان حدیث پرداخته شده است. تعدد و تنوع تلاش مفسران و شارحان حدیث نشان می دهد که اصل این اشکال برای آنان بسیار جدی بوده و ظواهر آیات و روایات برای آنان قابل پذیرش نیست. ازاین رو تلاش کرده اند متن آیه یا حدیث را با محمل موجه و احتمالات متعددی توجیه کنند. از جمله: ضعف سندی، اختصاص به مورد خاص، مجازگویی به اهداف تربیتی، عدم توفیق نااهلان، ناتوانی ادراکات انسان از تصور پاداش های اخروی و... .