قاسمعلی عمرانی
آمنه بلورچی
امیرحسام حسنی
ناصر شجاعی

با توجه به افزایش روزافزون مصرف مواد لبنی و تنوع این محصولات، کنترل مواد زائد جامد درکارخانجات تولید کننده این نوع محصولات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این تحقیق یک پژوهش کاربردی است که برای نخستین بار با هدف دستیابی به اطلاعاتی در مورد کمیت و کیفیت مواد زائد جامد کارخانجات لبنی استان اصفهان و بررسی جنبه های فنی، بهداشتی و اقتصادی دفع زائدات انجام گرفته است، تا بتوان روشی مناسب مبتنی بر اصول بهداشتی جهت دفع زائدات کارخانجات لبنی این استان ارائه نمود. روزانه 1500 تن شیر جذب صنایع لبنیاتی استان اصفهان می شود. کارخانه شیر 26 % از کل / پاستوریزه پگاه اصفهان بیشترین جذب شیر یعنی 400 تن در روز را دارد که حدود 66 جذب شیر استان است در نتیجه بیشترین تولید زائدات را به خود اختصاص میدهد. کارخانه پگاه گلپایگان با جذب شیر 235 تن در روز، بیشترین تنوع محصولات تولیدی را دارد. با انجام آنالیز فیزیکی و شیمیایی در کارخانه شیر پاستوریزه پگاه گلپایگان و ارسال پرسشنامه به سایر واحدها، درصد زائدات تولید شده و زیانهای مالی ایجاد شده تعیین گردید. کل زباله های تولیدی در 22 کارخانه و 30 کارگاه لبنی استان روزانه 2130 کیلوگرم است که حدود 59 درصد از این زائدات را ضایعات لبنی تشکیل می دهند. زیانهای مالی ایجاد شده روزانه 20000000 ریال می باشد.زائدات جامد واحدهای لبنی موادی مانند پلاستیک، کاغذ و مقوا ، فلزات، ضایعات آشپزخانه، فضای سبز و باقیمانده کشک، پنیر، ماست و خامه هستند.زائدات مذکور در نتیجه کارکرد نادرست دستگاه های تولید، بی دقتی پرسنل و فساد محصولات تولید شده بوجود می آیند. مواد زائد تر مثل باقیماندههای محصولات لبنی بدون توجه به قابلیت بازیابی دوباره آنها همراه ضایعات آشپزخانه و فضای سبز نیز در زمین دفن میگردند. مواد قابل بازیافت مثل پلاستیک، کاغذ و مقوا، فلزات پس از جمعآوری، به پیمانکار مستقر در ایستگاه فروخته میشود و آنها این ضایعات را به صورت تفکیک شده بستهبندی نموده و به کارخانجات بازیافت میفروشند. ولی در بعضی نقاط توسط افراد متفرقه صورت میگیرد و توسط آنها به کارگاههای کوچکی جهت استفاده مجدد و بازیافت منتقل میشود. در برخی کارخانجات لبنی استان اصفهان مواد زائد خشک بدون آنکه پاک سازی شوند به صورت روزانه جمعآوری میشوند و در گودالی تخلیه میشوند و توسط کامیونهای شهرداری جمعآوری و سپس در زمین دفن می شوند. در برخی از واحدهای لبنی زائدات بدون هیچ گونه توجهی در مکانی خارج از کارخانه تخلیه و تلنبار می شود.

مدیریت پسماند، زائدات لبنی، دفع، بازیافت، اصفهان