سیدمحمدحسن جواهری - مرکز فرهنگ و معارف قرآن

در دهه هاى اخیر، ترجمه قرآن و رویکردهاى منتقدانه به آن با گسترش سریع و وسیعى رو به روشده است، ولى آنچه این رویارویى مبارک را به چالش مى برد، مبهم بودن نوع و روش ترجمه و یکسان نبودن زبان علمى ناقد و مترجم است. با گذرى بر مقاله هاى نقد ترجمه هاى قرآن این دو کاستى به خوبى دیده مى شود و اولین گام براى رفع این کاستى، روشن شدن اصطلاح ها و انواع ترجمه و روش هاى آن است. نگارنده در نوشتار حاضر که جزو مبادى دانش ترجمه و یا مقدمات و ابزار فن ترجمه است، کوشیده تا معانى مختلف اصطلاح هاى کاربردى را با پالایش و تفکیکى در خور، شفاف ساخته، اشاره هایى به اولین گام در روش ترجمه ارایه نماید؛ باشد که به نوعى راه همگرایى مترجمان قرآن و ناقدان را هموار سازد. درباره روش ها یا انواع ترجمه، از سوى صاحب نظران نظریه هاى گوناگونى ارایه شده است که به اختصار به برخى از آنها خواهیم پرداخت: الف - شیخ محمد بهاء الدین عاملى )م 1031 ) به نقل از صفدى مى گوید: ترجمه دو روش دارد: یکى روش یوحنا بن بطریق و ابن ناعمه حمصى و آن این که کلمه از کلمات متن اصل در نظر گرفته شود تا لفظى که هم معناى آن است آورده شود؛ سپس به کلمه دیگر به همین نحو پرداخته شود تا جمله اى که ترجمه مى شود، به پایان برسد... روش دوم، روش حنین بن اسحاق و جوهرى است و آن این است که مترجم، تمام جمله را در نظر بگیرد و معناى آن در ذهن خود مشخص سازد، آن گاه در زبان دوم جمله اى بسازد که در .. رساندن آن معنا همانند جمله متن اصلى باشد؛ خواه الفاظ مساوى باشد یا نه