حمید جباری - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات دانههای روغنی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج، ایران.
نیراعظم خوش خلق سیما - استادیار، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، کرج، ایران.
غلام عباس اکبری - دانشیار، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، پاکدشت، ایران.
ایرج اله دادی - دانشیار، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، پاکدشت، ایران.

به منظور بررسی رابطه سیستم ریشه ای با روابط آبی گیاه کلزا در شرایط تنش خشکی، یک آزمایش گلدانی در گلخانه فیزیولوژی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران واقع در شهر کرج، در سال 1391 انجام شد. در این بررسی پنج رقم کلزای تجاری پاییزه در چهار تیمار آبیاری، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که واکنش ارقام از نظر تغییرات هدایت روزنهای، عدد اسپد، طول و قطر ریشه، صفات مورفولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد به سطوح آبیاری متفاوت بود. 1 در تیمار شاهد، بیشترین عملکرد دانه در رقم &کوپر و به واسطه تولید بالاترین تعداد خورجین در گیاه مشاهده شد، درحالی که در 2 تیمارهای تنش خشکی رقم &اپرا از بالاترین عملکرد دانه برخوردار بود. این موضوع با بالاتر بودن طول و قطر ریشه در رقم &اپرا مرتبط بود که به موجب آن دوام سطح برگ بالا، بیشترین میزان هدایت روزنهای، تعداد خورجین و تعداد دانه در خورجین نیز در همین رقم مشاهده شد. نتایج کلی پژوهش حاضر نشان داد که نقش خصوصیات مورفولوژی ریشه در افزایش تحمل به خشکی در گیاه کلزا بسیار پررنگ است و یک سیستم ریشهای کارآمد به همراه هدایت روزنهای بالا، دوام سطح برگ زیاد و تولید تعداد خورجین زیاد بیشترین نقش را در پایداری عملکرد دانه کلزا در شرایط تنش خشکی دارد.

تنش خشکی، خصوصیات ریشه، عملکرد دانه، کلزا، هدایت روزنه ای