سینا ناصری - کارشناس ارشد معماری منظر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

هنر در سرزمین ایران از دیار کهن تا امروز، نغز ترین و غنی ترین آمیزه های فرهنگی و تاریخی را در عرصه جهانی از خود بر جای نهاده است آنچنان که امروزه معتبرترین موزه های جهان بخش عمده افتخار خود در نمایش آثار خود را مرهون هنر کهن و مدرن این خاک است. هنر در تعریف خود واجد لایه هایی از پدیدارشناسی عین و ذهن است که می تواند با زبان بین المللی خود ارتباطش را با هر فرهنگ و تاریخی برقرار ساخته و مفاهیمش را به موجزترین شکل انتقال دهد. در ایران باستان پیش از ظهور اسلام هنرهای رایج عمدتا با مضامین اساطیری و با تفکر ماورایی و از دریچه ذهن هنر و هنرمند بازخوانش می شدند که علاوه بر خوانش مفهومی عمومی واجد همان لایه های ذهنی است که پس از گذشت قرن ها هنوز به رمز گشایی از این نقوش حجاری شده، تصویرسازی های بی نقص احساس می گردد. اهمیت منظر و منظره پردازی همپای دیگر هنر های تصویری و تجسمی همگام با ظهور تمدن ایران مورد توجه و اهمیت بوده است. منظر و عناصر آن نه تنها از جنبه آیینی دارای جایگاه ویژه ای بوده اند بلکه با توجه به حضور ملموس و بازخوردهایش در زندگی روزمره انسان آن در جهت تقدس آن برآمدند و بدان از دید ماورایی نگریسته اند. فرهنگ دوره ساسانی ارتباطی مستقیم و بسیار نزدیک با اعتقادات و باورهای مذهبی و همین جبنه های آیینی دارد. در این پژوهش به یکی از عناصر منظر یعنی پرنده و اهمیت نقش آن در نقوش پیش از اسلام پرداخته می شود.

عناصر منظر، نقش پرنده، هنر ساسانی، آیین، اسطوره