تاثیر آستانه ای عوامل موثر برکسری بودجه؛ رویکرد خودرگرسیون آستانه ای

تاکنون مطالعات زیادی در خصوص آثار متغیرهای اسمی و حقیقی بر کسری بودجه در اقتصاد ایران صورت گرفته است. اما با توجه به تغییرات ساختاری پیاپی و تغییرات رژیم سیاستی انتظار نمی رود که این اثرات خطی و با ثبات باشند. لذا در این مطالعه با استفاده از مدل رگرسیون آستانه ای TAR به بررسی رفتار غیرخطی و آستانه ای متغیرهای اسمی و حقیقی بر کسری بودجه برای داده های فصلی دوره ی 1369:2 تا 1391:4 پرداخته می شود. رشد نقدینگی به عنوان متغیر آستانه انتخاب و مقدار 26/6درصد (04/25 درصد سالانه) به عنوان حد آستانه این متغیر برآورد می شوند. نتایج مطالعه نشان می دهد که در رژیم رشد نقدینگی پایین، وضعیت فصل گذشته کسری بودجه مهم ترین متغیر تاثیرگذار است، به نحوی که 25درصد آن در دوره فعلی حفظ می شود. رشد اقتصادی، رشد نقدینگی و رشد درآمدهای نفتی به ترتیب دارای تاثیر مثبت بر وضعیت بودجه هستند و در صورت وجود کسری آن را به سمت تعادل تعدیل می کنند. انتظارات تورمی در رژیم پایین معنی دار هست و کسری بودجه را تشدید می کند، اما از لحاظ عددی قابل چشم پوشی است. تورم تاثیر منفی بر روی کسری بودجه داشته و مانع از بهبود آن می شود. در رژیم رشد بالا، درآمدهای نفتی و رشد نقدینگی قادر به بهبود وضعیت کسری بودجه نمی باشند. وضعیت دوره گذشته کسری بودجه تاثیر خود را در این دوره مانند رژیم پایین حفظ می کند. همچنین در این رژیم رشد اقتصادی به عنوان مهم ترین عامل تعدیل کسری شناخته می شود. با توجه به قرارگیری در رژیم بالا، انتظار تورم بالاتر زمینه را برای تاثیر منفی بیشتر تورم و نااطمینانی تورمی فراهم می کند. در این رژیم تورم و نااطمینانی تورمی هر دو کسری بودجه را تشدید می کنند. به علاوه انحراف کسری بودجه از رابطه تعادلی بلندمدت در رژیم بالا معنی دار بوده، به طوری که به صورت کاملا ملایم به شکاف واکنش نشان می دهد. بر اساس نتایج حاصل به نظر می رسد که رشد نقدینگی مهمترین عامل تغییر رژیم در رابطه میان کسری بودجه و متغیرهای اسمی و حقیقی در اقتصاد ایران به حساب می آید. ازاین رو، سیاست گذار قادر است با کاهش رشد نقدینگی به رژیم پایین و حاکم ساختن انضباط پولی، از طریق رشد اقتصادی، درآمدهای نفتی و حجم پول کسری بودجه را مهار سازد و از اثرات چرخه ای آن(-برای مثال رشد نقدینگی برای کاهش کسری بودجه با پیامد تورم بالاتر) جلوگیری نماید.

کلیدواژه ها:

کسری بودجه ، رژیم های تورمی ، رگرسیون آستانه ای ، مدل غیرخطی ، مدل TAR