مرتضی ناجی زواره - استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
سجاد آقایی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

در قوانین جزایی قبل از انقلاب اسلامی ایران، سوگند به عنوان دلیل اثباتی در امر جزایی نقش چندانی نداشته است و به سوگند منحصرا مطابق ماده 221 قانون مجازات عمومی مصوب 1304 در خصوص سوگند دروغ در دعاوی حقوقی استناد شده است؛ در قوانین جزایی پس از انقلاب اسلامی تا قبل از سال 1392 نقش سوگند به جز سوگند دروغ منحصر شد به قسامه و در اثبات یا نفی قصاص و دیات کاربرد داشت. علاوه بر این، اساسا ادله اثبات جرایم به صورت پراکنده در مواد مختلف قوانین جزایی آمده بود ولی در قانون مجازات سال 1392 تحول بزرگ و تحسین برانگیزی در راستای انسجام و نظم دهی به ادله اثبات جرایم انجام شد و بخش خاصی از قانون به ادله اثبات امور جزایی اختصاص پیدا کرد. مطابق ماده 160 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 پنج دلیل را برای اثبات امور جزایی تعیین کرد. این ادله اثبات عبارتند از: اقرار، شهادت، قسامه و سوگند در موارد مقرر قانونی و علم قاضی؛ با بررسی مواد قانونی نوپدید تعداد دو اصل به عنوان اصل و چهار شرط به عنوان شرایط حاکم بر اعتبار سوگند جزایی شناسایی شده است. این اصول، عبارتند از: اصل نسبی بودن اعتبار سوگند، اصل محدودیت موارد استناد به سوگند و شرایط که عبارتند از: شرایط اجرای سوگند – شرایط قالب، شکل و صیغه ادای سوگند – شرایط مفهوم و مودای سوگند – شرایط ادا کننده سوگند؛ نگارندگان در این مقاله با روش تحلیلی – توصیفی به صورت کتابخانه ای از طریق فیش برداری به بررسی جایگاه ادله اثباتی سوگند در امور کیفری ایران پرداخته اند.

سوگند، ادله اثبات، قسامه، قانون مجازات اسلامی