علی تیموری - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران
سعید حسنی - عضو هییت علمی گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

ارتکاب جرم یعنی عمل خلاف قانون همراه با اراده و آگاهی موجب مسیولیت کیفری یا جزایی است و بنابر این فرد باید طبق قانون مجازات شود. مسیولیت کیفری در واقع، انتساب فعل یا ترک فعلی است که قانون گذار انجام یا ترک آن را جرم محسوب و مطابق قانون برای آن مجازات تعیین کرده است. اما اگر فردی حین انجام یک فعل مجرمانه به دلایلی نظیر نوعی بیماری روانی مانند جنون فاقد اراده بوده و آگاهی و درک صحیحی از مجرمانه بودن رفتار خود نداشته باشد، مجرم محسوب نشده و مجازات نمی شود. از این رو طبق قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1390 بیماری های روانی یعنی بیماری هایی که سلامت عقل و روان را تحت تاثیر قرار می دهد و اراده را از انسان سلب می کند فرد را در حالت جنون قرار داده و از مسیولیت کیفری می رهاند. اما با توجه به اینکه همه بیماری های روانی اراده را بطور کامل سلب نمی کنند تعیین اینکه یک فرد بیمار دارای اختلال روانی تا چه حد دارای مسیولیت کیفری است از اهمیت بسزایی برخوردار است و از این رو آگاهی و دقت نظر قضات را می طلبد تا با توجه به هر بیماری و میزان مسلوب الاراده بودن فرد برای وی تعییین مجازات نموده و از محدوده عدالت خارج نشوند. آنچه در این مقاله به آن پرداخته شده است بررسی مسیولیت کیفری در آن دسته از بیماری های روانی است که بر سلامت عقل انسان تاثیر گذار بوده و فرد را بطور کامل یا نسبی فاقد ارده و تمییز می گرداند.

مسیولیت کیفری، مستی، اختلالات روانی، اراده، عقل