معنای معناداری زندگی و معنای زندگی در قرآن

سال انتشار: 1388
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 11,760

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

MANADARI01_015

تاریخ نمایه سازی: 25 بهمن 1387

چکیده مقاله:

با بررسی تعاریفی که از «معنا داری زندگی»ارائه شده است این نکته به دست می آید که «هدفمندی زندگی» جزء مشترک و مورد قبول این تعاریف است و اختلاف تعاریف، در تفسیر هدفمندی و تبیین اقسام هدف است. با تکیه بر این مطلب و با تدبری گذرا در قرآن و روایات در می یابیم که گزاف نیست بگوییم «قرآن در آیات اعتقادی، کتاب تبیین اصل معناداری زندگی و در آیات احکام و اخلاقی راه و روش زندگی معناداراست». براساس مطالب بالا گفته و با تدبری دیگر در قرآن به روشنی بدست می آوریم که قرآن: الف - در آیات متعددی اصل معنا داری یا هدفمندی زندگی را به طرق مختلف بیان ونفی آن را نکوهش و آن را گناهی بزرگ قلمداد می نماید همچون 1-ربنا ما خلقت هذا باطلاً (آل عمران /19)،2- و ما خلقنا السموات و الارض و ما بینهما باطلاً، ذلک ظن الذین کفروا فویل للذین کفروا من النار (اعراف /173)3- ما خلقنا السموات و الارض و ما بینهما لاعبین، لواردنا ان نتخذ لهوا لاتخذناه من لدنا انا کنا فاعلین ...(انبیاء،16/17). وما خلقنا السموات و الارض و ما بینهما لاعبین ما خلقنا هما الا بالحق و لکن اکثر الناس لایعلمون (دخان،38 -37) ایحسب الانسان ان یترک سدی (قیامت، 36) ب- در آیات متعددی با یک دسته بندی توصیفی – تجویزی، سه معنی (یا هدف ) برای زندگی مردم بیان می نماید که تفاوت این سه معنا در نگاه به آغاز و انجام این زندگی و زیستن بر اساس این آغاز و انجام می باشد: 1-زندگی کردن با معنا ئی که از تولد انسان شروع می شود و به مرگ خاتمه می یابد 2- زندگی با معنائی که از قبل از تولد شروع و به عدم گرفتار آمدن در عذاب الهی یا ورود به بهشت الهی می انجامد.3-زندگی با معنائی که از قبل از تولد شروع می شود و به مقام قرب الهی ختم می انجامد ج- قرآن زندگی به معنای اول را واقعیت بسیاری از مردم می داند و این تعریف از زندگی را سخت نکوهش می نماید و زندگی به معنای دوم را در مقایسه با معنای اول می ستاید ولی در مقایسه با معنای سوم شرک و ضلالت معرفی می نماید. با تامل در این سه معنای زندگی از نگاه قرآن، در می یابیم که وجه اشتراک زندگی با معنای اول و دوم در نگاه تجارت مدارانه انسان به زندگی است. بدین معنا که گروه اول نقد، تجارت می کنند و گروه دوم - خواه گریزندگان از جهنم و خواه طالبان بهشت - نسیه تجارت می کنند با این توضیح که گروه اول برای رسیدن به لذات دنیوی بهای آن را به هر شکل ممکن پرداخته و کالای خود را همین جا نقد می طلبند اما گروه دوم بهای دفع رنج عذاب و جلب لذت بهشت را که انجام فرمان های الهی و ترک نواهی است اینجا می پردازند ولی کالای خود را در سرائی دیگر می طلبند. این گروه از آن رو که به معامله نسیه خداوند با خود ایمان دارند مورد ستایش خداوند هستند ولی از آن رو که به خاطر ترس از عذاب و یا شوق بهشت کار می کنند مشرکند ودر ضلالت و این معنائی است بس دقیق. اما گروه سوم که هر آنچه می کنند و از هرچه اجتناب می ورزند به شوق هم نشینی با خدا و وصول به مقام قرب است هم در این جهان با لذت انس زندگی خوشی دارند و هم به شوق وصل به مراتبی بالاتر از انس در این دنیا تلاش بیشتری می کنند. براساس این نگرش سه بخشی به زندگی، قرآن ویژگی های گروه اول را توصیف و ویژگی های گروه دوم و سوم را هم توصیف و هم تجویز می نماید از تامل در ویژگی های زندگی انسان ها با سه معنای مورد اشاره در می یابیم که پوچ انگاشتن زندگی با هر نگاهی خود نگاهی پوچ است و معناداری زندگی مقوله ای دارای مراتب است که از آن به هدفمندی سفیهانه، عقلانی و عقلائی تعبیر می نمائیم.

نویسندگان

رضا شکرانی

استادیار گروه الهیات دانشگاه اصفهان