فرزانه کاردان - دانشجوی دکتری دانشگاه قم

وصیت یکی از موضوعاتی است که استنباط حکم تکلیفی آن بر اساس ادلهی اربعه مورد توجه اندیشمندان اسلامی بوده اند. از جمله ادلهای که فقها در این راستا بدان استناد نموده اند، آیه180 سوره بقره است که آیه وصیت نامیده میشود. ظهور آیه وصیت در وجوب یا استحباب همواره محل بحث است. صاحبان کتب تفسیری، فقهی و به ویژه کتب آیات الاحکام دیدگاههای مختلفی در این باره مطرح نموده اند. پژوهش حاضر با مراجعه به منابع تفسیری و فقهی در پی کشف پاسخ به این سوال است که آیه وصیت بر چه حکم تکلیفی دلالت میکند. آنچه با شیوه توصیفی – تحلیلی کشف گردید کتب آن است که در قرآن کریم در زمینهی امور تشریعی به معنای فرض است که طبق نظر مشهور فقها و مفسران درآیه وصیت بر وجوب دلالت میکند. معنای لغوی حق و وجوب رعایت تقوا به سفارش قرآن بر همه مردم نیز بر ظهور حقا علی المتقین در وجوب مستفاد از کتب دلالت میکند. عالوه بر این علیکم با ظهور در بر ذمه بودن متعلقش، بر وحوب وصیت دلالت میکند. اصل عدم نسخ و عدم منافات مدلول آیه وصیت و آیه ارث، همچنین آیه وصیت و روایت نبوی و اجماعی بودن عدم جواز نسخ قرآن با خبر واحد دیدگاه مبتنی بر نسخ آیه وصیت را ابطال میکند. از این رو ظهور آیه وصیت در وجوب ثابت است. البته دو قید اذا حضر احدکم الموت و ان ترک خیرا بر مشروط بودن وجوب وصیت در صورت بروز عالیم مرگ از جمله پیری و بیماری و فراوانی ترکه دلالت دارد.

وصیت- وجوب - استحباب - کتب - نسخ