خدیجه سالاری نیک - دانشجوی دکتری گروه خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان
محسن نایل - استادیار گروه خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان
قاسم اسدیان - عضو هییت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان
علی اکبر صفری سنجانی - استاد گروه خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان

کربن آلی خاک در اثر فرآیندهای چرخ های نظیر ورود بقایای گیاهی و نوع پوشش گیاهی مستقر در آن دایما در تغییر است. به منظور بررسی تاثیر پوشش های گیاهی مختلف بر بخش های کربن آلی خاک، پنج تیپ گیاهی مرتعی شامل گندمیان، گون-بروموس، گون-جارو، گون -درمنه و گون - فرفیون در زیرحوضه های شاهد و حفاظت شده ی حوضه گنبد، و یک تیپ زراعی (گندم دیم)، در شرایط محیطی مشابه از نظر اقلیم کلان، مواد مادری و جهت شیب در همدان مطالعه شد. کربن آلی کل، ذخیره کربن، ذخیره کربن اصلاح شده با شن، کربن فعال، کربن فعال اصلاح شده با کربن، کربوهیدرات، کربوهیدرات اصلاح شده با کربن، تنفس پایه و تنفس پایه اصلاح شده با کربن در دو فصل پاییز و بهار در لایه خاک سطحی 0-15 سانتی متر) اندازهگیری شد. کربن آلی، ذخیره کربن، کربوهیدرات و تنفس پایه در تیپ های گون-بروموس و گون-درمنه به طور معنی داری بیشتر از دیگر تیپ ها بودند و کمترین مقدار این شاخص ها در تیپ های گندمیان و گندم دیم مشاهده شد. بیشترین و کمترین مقدار کربن فعال به ترتیب در تیپ گون- بروموس و تیپ گندم دیم به ترتیب 711/7 و 262/6 میلی گرم بر کیلوگرم مشاهده شد. کربوهیدرات اصلاح شده در تیپ گون -فرفیون به طور معنی داری کمتر از همه تیپ ها بود. اثر فصل بر تمام شاخص ها، به غیر از کربن فعال اصلاح شده، کربوهیدرات و تنفس پایه معنی دار بود . مقدار کربوهیدرات اصلاح شده بر خلاف دیگر شاخص ها، به طور معنی داری در فصل پاییز بیشتر از فصل بهار بود. در کل، نوع پوشش گیاهی و مدیریت زمین بیشترین تاثیر را بر شاخص های ذخیره کربن، کربن فعال و کربوهیدرات نشان داد.

تنفس پایه، تیپ گیاهی، کربن فعال، کربوهیدرات، کیفیت خاک