سیده فاطمه اسلامی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، شهرستان زنجان
علیرضا واعظی - دانشیار گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، شهرستان زنجان

آگاهی از میزان تغییرات رواناب و رسوب در رخدادهای باران می تواند در مدلسازی تولید رواناب و رسوب مفید واقع شود. از این رو این پژوهش با هدف بررسی تولید رواناب و رسوب خاکدانه ها طی رخدادهای یکسان باران در خاک کشاورزی به اندازه های مختلف خاکدانه انجام رسید. برای انجام این پژوهش، پنج کلاس اندازه خاکدانه از یک خاک لوم رس شنی به وسیله الک های مربوطه نمونه برداری شد. خاکدانه ها تا عمق 10 سانتی متری به پانزده فلوم با ابعاد 100 سانتی متر × 50 سانتی متر و عمق 15 سانتی متر در سه تکرار منتقل شد. سپس فلوم های محتوی خاکدانه در شیب 9 درصد قرار گرفته و تحت 10 رخداد باران شبیه سازی شده با شدت یکسان 60 میلی متر بر ساعت به مدت 30 دقیقه و فواصل زمانی پنج روز قرار گرفتند . در پایان هر رخداد مقدار رواناب و رسوب تولید شده در ظروف انتهای فلوم ها جمع آوری و اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تفاوتی معنی دار بین رخدادها از نظر رواناب P<0/05، غلظت رسوب P<0/001 و مقدار رسوب P<0/001 وجود داشت. در رخداد اول، به دلیل پایین بودن رطوبت اولیه خاک ها و نیز بالا بودن پایداری خاکدانه ها، تولید رسوب پایین بود. از رخداد سوم به بعد با افزایش رطوبت اولیه و کاهش مقاومت خاکدانه ها، افزایش شدیدی در تولید رواناب و رسوب مشاهده شد و از رخداد هفتم به بعد به دلیل تخریب شدید خاک و افزایش چشمگیر غلظت رسوب، مقدار رسوب نسبت به رواناب (به اندازه 2/93 برابر) به شدت افزایش یافت و به بیشترین مقدار خود رسید.

باران شبیه سازی شده، ساختمان خاک، غلظت رسوب