فریبرز عباسی - دانشیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

حرکت آب در خاک های غیراشباع معمولا توسط پدیده پسماند رطوبتی تحت تاثیر قرار می گیرد. اما اغلب در توص یف انتقال آب و املاح ، از این پدیده صرفنظر می شود. هدف از این تحقیق، تخمین پسماند رطوبتی در مقیاس لایسیمتری در دو خاک لوم سیلتی و لومشنی و مقایسه مدل تجربی اسکات و مدل مفهومی معلم بود. سه لایسیمتر خاک دست نخورده (با قطر حدود 80 سانتیمتر و ارتفاع 105 سانتیمتر) از هر کدام از خاک های مورد مطالعه تهیه و حرکت آب در خاک برای شرایط مرزی مختلف مورد مطالعه قرار گرفت. هر یک از لایسیمترها به وسایل اندازه گیری مختلف برای اندازه گیری رطوبت خاک، مکش ماتریک و شدت جریان خروجی مجهز شدند. در هریک از لایسیمترها، 4 آزمایش پیوسته جریان غیراشباع آب در خاک انجام شد. ویژگی های هیدرولیکی خاک با و بدون لحاظ پسماند رطوبتی به روش معکوس توسط مدل WAVE و الگوریتم جستجو ی مختصات چندگانه عمومی GMCS-NMS تعیین شدند. پسماند رطوبتی با استفاده از مدل تجربی اسکات و مدل مفهومی معلم نیز مدلسازی شد. نتایج اندازه گیری شده و مدلسازیهای عددی حاکی از وقوع پسماند رطوبتی در هر دو خاک بود. تاثیر پسماند رطوبتی در خاک های مورد مطالعه بر مولفه های مختلف حرکت آب در خاک (مکش ماتریک، رطوبت خاک و شدت جریان) متفاوت بود. منحنی مشخصه رطوبتی، مکش ماتریک و رطوبت خاک به شدت در دو خاک مورد مطالعه تحت تاثیر پسماند رطوبتی قرار گرفتند. ولی شدت جریان خروجی در هر دو خاک نسبت به پس ماند رطوبت ی حساسیت کمتر یداشت. در مجموع، مدل تجربی اسکات بهتر از مدل مفهومی معلم در مطالعه پسماند رطوبتی در دو خاک مورد آزمایش موفق بود.

پسماند رطوبتی، مدل سازی معکوس، مدل اسکات، مدل معلم، مدل WAVE