سعیده سرباز - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
غلامحسین مروج - استادیار گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
محمد سیرجانی - مربی بخش گیاهپزشکی ایستگاه تحقیقات پنبه شرق کشور، کاشمر، ایران
سعید هاتفی - مربی گروه ، گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

سفید بالک پنبه، Bemisia tabaci، یکی از آفات مهم پنبه در خراسان است که با تغذیه مستقیم از شیره گیاهی پنبه و انتقال ویروس های بیماری زای گیاهی موجب وارد آمدن خسارت به پنبه و کاهش عملکرد محصول می شود. استفاده از ارقام مقاوم یک روش ایمن از نظر زیست محیطی و اقتصادی در جهت کنترل این آفت می باشد. به این منظور طی سال زراعی 1388 در مزرعه آزمایشی ایستگاه تحقیقات پنبه شرق کشور (کاشمر) مقاومت 7 واریته مختلف پنبه شامل اکرا برگ سبز، اکرا برگ قرمز، مهر، ورامین، خرداد، ساحل و ترموس 14 نسبت به سفید بالک پنبه مورد ارزیابی قرار گرفت. این مطالعه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 7 تیمار و 4 تکرار صورت گرفت. نتایج این بررسی، اختلاف معنی داری را بین ارقام مورد آزمایش از نظر آلودگی به آفت نشان داد (0/01> P). واریته ترموس 14 بالاترین جمعیت حشره کامل (2/74 به ازای هر برگ)، پوره (8/94 به ازای cm2 3/88 از سطح برگ) و تخم (8/81 به ازای cm2 3/88 از سطح برگ) را داشت در حالیکه واریته های اکرا برگ سبز و اکرا برگ قرمز کمترین جمعیت حشرات کامل (به ترتیب 0/22 و 0/26 به ازای هر برگ)، پوره (به ترتیب 1/16 و 1/27 به ازای cm2 3/88 از سطح برگ) و تخم (به ترتیب 1/34 و 1/67 به ازای cm2 3/88 از سطح برگ) را به خود اختصاص داده بودند. لذا به نظر می رسد استفاده از ارقام اکرا برگ سبز و اکرا برگ قرمز می تواند نقش موثری در کاهش جمعیت این آفت داشته باشد.

پنبه Bemisia tabaci، مقاومت، واریته