علیرضا دستور - کارشناس ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه محقق اردبیلی
رسول اصغری رکریا - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه محقق اردبیلی
حسین شهبازی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل

این بررسی با هدف ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ های گندم (Triticum aestivum L.) براساس عملکرد دانه سرعت و دوره موثر پر شدن دانه، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی انتهای فصل (قطع آبیاری پس از گرده افشانی) در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل در طی سال زراعی 89-1388 انجام شد. نتایج نشان داد که از نظر صفت عملکرد اثر ژنوتیپ و محیط معنی دار ولی اثر متقابل آن ها غیرمعنی دار بود. ژنوتیپ های شماره 2 (Bow s /Crow s //Kie s /Vee s /3/MV17) و4 (Spb s //K134(60)Vee s /3/Druchamps/4/Alvd ) در شرایط خشکی آخر فصل با 3830 و 3690 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید کردند.. از نظر سرعت و دوره موثر پر شدن دانه، اثر ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل آنها معنی دار بود. ضریب همبستگی بین صفات نشان داد که بین سرعت و دوره پر شدن دانه همبستگی منفی وجود دارد. از لحاظ سرعت پر شدن دانه در شرایط تنش، ژنوتیپ شماره 7 F130-L-1-12/MV12(ATILLA-12)) با 1/29 میلی گرم در روز و در محیط بدون تنش ژنوتیپ های شماره 3 (Owl/Siossons//Zrn)،4 (Spb s //K 134(60)Vee s /3/Druchamps/4/Alvd) و 7 ( F130-L-1-12/MV12(ATILLA-12) با 1/41 میلی گرم در روز بیشترین سرعت پر شدن دانه را به خود اختصاص دادند. نتایج نشان داد که همه ژنوتیپ ها در محیط بدون تنش از سرعت پر شدن بالاتری برخوردار بودند. بطور کلی می توان چنین استنباط کرد که هر چند ژنوتیپ ها از نظر سرعت پرشدن دانه دارای تفاوت معنی داری هستند ولی افزایش عملکرد ژنوتیپ های پر محصول از طریق سرعت پرشدن دانه بیشتر میسر نگردیده است.

تحمل، ژنوتیپ، ضریب همبستگی