مریم آذری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)
مریم قاسمی سیچانی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)

نظام اسکان بشر در قرن بیستم پددیه ای با عنوان مجموعه شهری را تجربه کرده است. اکنون بسیاری از نظریه پردازان علوم شهری پذیرفته اند که علاوه بر روستا و شهر، مجموعه شهری نیز به یک فرم جدید از اسکان نوع بشر تبدیل شده است. این پدیده دارای تفاوت عمده ساختاری و عملکردی با روستا و شهر است و به همین دلیل رویکردهای متفاوت و متناسب با شرایط خود را طلب می کند. به این ترتیب شکل گیری و رشد کلانشهرها و مجموعه های شهری نه تنها پدیده ای اجتناب ناپذیر بلکه ضروری محسوب می شوند. چرا که این شهرها و مناطق با استفاده از پتانسیل های ذاتی و ارتباطی خود، از امکان زیادی برای بازتولید و تکثیر عوامل و مولفه های توسعه ای برخوردارند. شکل دادن به کالبد این کلان شهرها به نحوی که به یک انسجام برسد و جهات مختلف آن توسط عامه مردم، قابل فهم باشد، یکی از اصلی ترین و مهمترین بخش های یک برنامه توسعه کالبدی برای کلانشهرها است. شهرها اندامواره هایی زنده هستند که رشد آنها پدیده ای اجتناب ناپذیر است، آگاهی بر این امر تلاشی گسترده را برای ساماندهی به زیست گاه های در حال توسعه انسانی برانگیخته است. ساماندهی و طراحی استخوانبندی اصلی شهر در طرح کلان شهرها و در هدایت طرح های توسعه شهرهای موجود ابزاری مناسب است که علاوه بر افزایش خوانایی و هویت بخشیدن به شهر و محلات بر کارایی و انسجام آن می افزاید. با توجه به گستردگی شهرهای امروزی و عدم توانایی برای طراحی تمام شهر، با روش توصیفی- تحلیلی در این مقاله هدف بر آن است با نگاهی به فرایند ساختار کالبدی- فضایی کلانشهرها به روش متفاوت دیگری اشاره شود که محصول آن می تواند مکمل ساختار و استخوانبندی کلانشهرها بویژه اصفهان باشد تا کارایی ساختار اصلی به منظور پشتیبانی از الگوهای رفتاری ساکنین تقویت شود.

مجموعه شهری، استخوانبندی، محور