سیدمرتضی صادقی شال - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه محقق اردبیلی
کیومرث سفیدی - استادیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
ریوف مصطفی زاده - استادیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
محمد احمدی - استادیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

کاربری اراضی عامل ارتباط انسان و محیط زیست و ایجاد موازنه میان اقتصاد، هیدرولوژی و اکولوژی کاربری اراضی است. به منظور بررسی اثر کاربری اراضی و پوشش گیاهی در میزان رواناب تعداد 10 حوزه آبخیز واقع در غرب گیلان انتخاب شدند. داده های این پژوهش با استفاده از جمع آوری آمار ایستگاه های هیدرومتری نصب شده بر روی رودخانه های استان گیلان در یک دوره 10 ساله می باشند. با تهیه نقشه کاربری اراضی برای هر کدام از حوزه ها اقدام و از روی این نقشه، سنجه های مناسب به صورت جداگانه در محیط GIS به صورت پلی گون های مجزا انتخاب شدند، سپس با استفاده از نرم افزار Fragstats پلی گون ها به رستر تبدیل و اطلاعات هر زیر حوزه در دو سطح کلاس و سیما مورد محاسبه آماری قرار گرفت. سپس ارتباط میان سنجه های سیمای سرزمین و شاخص های هیدرولوژیک محاسباتی در هر یک از حوزه های مورد مطالعه، مورد ارزیابی قرار گرفت. در ادامه از روابط همبستگی برای تحلیل ارتباط میان خصوصیات کاربری اراضی و خصوصیات جریان استفاده شد. سپس با استفاده از روابط رگرسیون در نرم افزار SPSS ارتباط میان سنجه های کاربری اراضی و شاخص های هیدرولوژیک مدل سازی شده و روابط رگرسیونی مناسب انتخاب و استخراج گردید. در نهایت اعتبار روابط رگرسیونی داده های مشاهداتی با استفاده از شاخص های آماری مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج نشان داد که سه عامل شاخص بزرگترین لکه، شاخص شکل (سیما) ظاهری و درصد یال(قله)مانند، بیشترین تاثیر را در تولید رواناب حوزه های غرب گیلان دارند. نتایج به دست آمده بیانگر لزوم توجه به وضعیت کاربری و پوشش سرزمین در منطقه، به منظور بهره برداری مناسب و منطقی از منابع طبیعی و کاهش تخریب منابع است.

سنجهه ای کاربری اراضی، سیمای سرزمین، ضریب رواناب، Fragstat