فیروز قلی زاده - کارشناس ارشد اداره کل راه آهن آذربایجان کارشناس ارشد عمران-راه و ترابری

آمارهای جهانی نشان میدهد که افزایش جمعیت شهرهای بزرگ به ویژه کلان شهرها ، با سرعت زیادی در حال جریان می باشد. چنانچه در دهه های اخیر ، بهم خوردن توازن جمعیتی بین مناطق عمده شهری و روستایی ، ناپایداری های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی را در پی داشته است .آلودگی محیط زیست مهمترین شاخص ناپدایداری مراکز جمعیتی و صنعتی به شمار میرود.بخش حمل و نقل بالاترین سهم را از میان تمامی بخشهای تولید کننده مواد آلاینده محیط زیست دارد .در شهرهای بزرگ ایالات متحده آمریکا بطور متوسط 60 %آلودگی هوای آنتروپژونیک ناشی از حمل و نقل است که از آن مقدار 90 تا 95 % سهم اتومبیلها می باشد. بنابراین اصلاح شیوه حمل و نقل و بهینه سازی آن با رویکردهای جدید به سبک حمل و نقل عمومی و انبوه به ویژه جایگزینی سیستم جابجایی ریلی مسافر بین مناطق شهری و مراکز کلان شهرها،با دارا بودن امتیازهای منحصر به فرد از قبیل جابجایی حجم انبوه مسافر ، سرعت بالا ، ایمنی بیشتر و هزینه سفر کمتر میتواند از یک طرف ، نقش بسزایی در پایین آوردن سهم انتشار گازهای آلاینده و گلخانه ای ناشی از مصرف بنزین و گازوییل حمل و نقل جاده ای داشته و از سوی دیگر در حفظ و پایدار سازی توازن جمعیتی مناطق عمده شهری تاثیر گذار باشد.به عبارت دیگر، در سایه برخورداری از این سیستم حمل و نقل ریلی هم میتوان ، میزان انبوه حجم گازهای آلاینده و گلخانه ای ناشی از مصرف بنزین و گازوییل حمل و نقل جاده ای را بطور چشمگیری پایین آورده و هم میشود روند رو به رشد فزاینده جمعیت کلان شهرها را متوقف ساخته و با بهره گیری از پیاده سازی الگوی جهانی توسعه پایدار حمل و نقل محور (TOD) شاهد توسعه پایدار مناطق شهری حومه ای و نجات کلان شهرها از ناپایدریهای زیست محیطی ، اجتماعی و اقتصادی شد.با تکیه بر نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اقتصادی سیستم حمل و نقل مسافر در وضعیت کنونی جاده های کشور میتوان طراحی و توسعه سیستم ترابری ریلی مسافر با قطارهای حومه ای را توجیه فنی و اقتصادی نموده و در سایه آن، توسعه پایدار زیست محیطی،اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی و ... مناطق شهری را به ارمغان اورد .

مناطق شهری ، توسعه پایدار ، حمل و نقل ، TOD ، آلودگی ، تصادفات ، مصرف سوخت