آرزو ابراهیمی - کارشناسی ارشد معماری

شهر یزد، از شهرهای کویری ایران است که در اقلیم گرم و خشک قرار گرفته و از گذشته، معماران این منطقه، از روش های مختلفی برای همسازی با شرایط نامساعد بهره جسته اند و یکی از این ابداعات، استفاده از بادگیر بود. بادگیر ها ازمهمترین عناصر و سمبل های معماری ایران است، ابتکاری که کویرنشینان برای مقابله با گرما و آفتاب سوزان به صورت برجهاو کانالهای عمودی بربام ساختمان ها می ساختند و از شاهکارهای مهم معماری، به خصوص مناطق کویری همچون یزد به شمار میرود، چرا که شهریزد یکی ازشهرهای تاریخی وارزشمند ایران که دارای بافت قدیمی است که وجود بادگیرهای زیبا برفراز ساختمانها ، جذابیت خاصی به ساختمان ها و سیمای شهر داده است و به عنوان نماد معماری این اقلیم محسوب میگردد.بادگیر بعنوان یک سیستم سرمایشی، تهویه مطبوع را با استفاده از انرژی تجدید پذیر باد فراهم می کند. عملکرد بادگیرها بدین صورت است که گرما و هوای نامطبوع درونی ساختمان را به بیرون منتقل کرده و هوای سرد و مطلوب وارد فضا می کند. اما امروزه باتوجه به پیشرفتهای فراوان که درزمینه صنعت و انرژی و همچنین روی کار آمدن سیستم های خنک کننده همچون کولرهای گازی و آبی آن گونه که شایسته ایت به بادگیر به عنوان سیستم های سرمایشی طبیعی توجه نمی گردد .بنابراین دراین مقاله شهر یزد بعنوان نمونه مورد مطالعه از اقلیم گرم و خشک برگزیده شده است و تلاش می شود با استفاده از منابع کتابخانه ای، به بررسی هویت نمادی و کارکردی بادگیرها در معماری بناهای مسکونی سنتی همچون یزد پرداخته که نتایج تحقیق نشان میدهد عملکرد بادگیرها به صورت سیستم سرمایشی طبیعی ، همواره جایگاه خاصی درمعماری ایران به خصوص معماری شهر یزد دارد و به عنوان شاخص ترین نماد اقلیم گرم و خشک به شمار می رود.

بادگیر ، هویت نمادی بادگیر ، عملکرد بادگیر ، معماری سنتی یزد