تاثیر برنامه عمرانی پنجم قبل انقلاب در ساختار و نظام شهری ایران

افزایش قیمت نفت در سال1351 افزایش اعتبارات عمرانی برنامه پنجم قبل از انقلاب را در پی داشت. این افزایش منجر به تغییرات ساختاری مکانیسم برنامه ریزی شد، که در ساختار و نظام شهری کشور موثر بود. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر افزایش اعتبارات عمرانی در هدفها و سیاستهای برنامه پنجم و تاثیر آن در ساختار و نظام شهری و روند شهرنشینی کشور است. با روش توصیفی در وهله نخست به توصیف هدفها و روند برنامه پرداخته شده سپس تاثیر افزایش و نحوه توزیع اعتبارات عمرانی برنامه پنجم در ساختار و نظام شهری مورد تحلیل قرار گرفته است. و در برنامه مذکور بخش صنعت با41 درصد و ساختمان 22/8 درصد بیشترین سهم از اعتبارات برنامه را دارا بودند. میزان شهرنشینی در اوایل برنامه از 42/5 به47 درصد و تعداد شهرها از 298 به 373 شهر درسال 1355 افزایش یافت. در نتیجه توجه به صنعت و کاهش درآمد حاصل از کشاورزی مهاجرت روستا شهری را تسریع و منجر به افزایش شهرنشینی شد که نتایج منفی در پی داشت، من جمله: حاشیه نشینی و گسترش افقی شهرها ، همینطور صرف درآمدهای نفتی در زمین و مسکن پدیده سوداگری زمین و مسکن را منجر شد . هدفها و استراتژی های برنامه عمرانی پنجم قبل انقلاب تاثیرات مثبت ومنفی درنظام شهری کشور داشته که مهمترین آنها عبارتند از: افزایش تعداد شهرها به ترتیب در طبقات شهرهای بسیار کوچک، شهرهای کوچک، شهرهای متوسط و افزایش جمعیت در طبقات به ترتیب کلان شهر تهران، شهرهای متوسط، شهرهای کوچک، شهرهای بزرگ و شهرهای بسیار بزرگ و ایجاد برخی کلان شهرهای استان کاهش فشار بر پایتخت را منجر شد.

کلیدواژه ها:

نفت ، برنامه پنجم ، ساختار و نظام شهری ، مهاجرت ، گسترش افقی