ذبیح اله چهاراهی - دانشجوی دکترای آمایش محیط زیست، دانشگاه تهران
فرشته کیانی نژاد - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی-محیط زیست، دانشگاه تهران

در میان رویکرد های جدید مدیریت اکوسیستم، در حال حاضر شناخته شده ترین رویکرد، مدیریت اکوسیستم مبنا است. اهداف و مقاصد مدیریت اکوسیستم مبنا یا رویکرد اکوسیستمی؛ تمرکز بر حفظ ساختارهای طبیعی و تولید اکوسیستم، ترکیب استفاده انسانی و ارزش های اکوسیستم در مدیریت منابع، شناخت پویایی و تغییرات مداوم اکوسیستم بر مبنای دانش علمی، مطابق با یادگیری مستمر و نظارت و نیزچشم اندازی مشترک از ذینفعان است. رویکرد اکوسیستمی، برای تعادل بخشیدن به اهداف محوری کنوانسیون تنوع زیستی از قبیل؛ حفاظت از تنوع زیستی، استفاده پایدار از تنوع زیستی و تقسیم عادلانه منافع ناشی از بهره برداری انسان از منابع ژنتیکی طراحی شده است. و راهبردی برای مدیریت یکپارچه زمین، آب و منابع زنده است که حفاظت و استفاده پایدار را به شیوه ای عادلانه گسترش می دهد. این رویکرد بر پایه بکارگیری روش های علمی متمرکز بر سطوح سازمان های زیستی است و در بردارنده؛ فرایندهای اساسی، عملکردها و تعامل میان موجودات زنده و محیط زیست است. سیاست های مدیریت اکوسیستم مبنا در قالب اصول دوازده گانه در پنج گام اجرایی مورد توجه قرار می گیرند. باید توجه داشت رویکرد اکوسیستمی مانعی بر سر راه سایر شیوه های مدیریتی و حفاظتی همچون؛ ذخیره گاه های زیستکره، مناطق حفاظت شده و برنامه های حفاظت از تک گونه ها و یا روش های دیگر که تحت سیاست های ملی و چارچوب های قانونی به انجام می رسند نیست. بلکه این رویکرد قادر به یکپارچه نمودن تمام رویکردها و روشهای دیگر برای مقابله با موقعیت های پیچیده است. بررسی حاضر با هدف معرفی رویکرد مدیریت اکوسیستم مبنا جهت برقراری تعادل پایدار در محیط زیست ارایه می گردد.

مدیریت اکوسیستم مبنا، رویکرد اکوسیستمی، کنوانسیون تنوع زیستی، خدمات اکوسیستم، فرایندها و عملکردهای اکوسیستم