معناکاوی نگاره پیکره درپیکره درقالی مادروطن اثرمیرزاآقاامامی

وجود پیکرهی انسان در هنرهای سنتی ایران، حضوری همسو با نمایش انسان در عرفان ایرانی اسلامی داشته است. این حضور که بیشتر در نگارگری راه یافت در هر دوره بر اثر عوامل گوناگون دستخوش تغییراتی گشت؛ به خصوص از دورهی صفویه براساس تکنگاره ها شکل گرفت و شاخهای از آن به نگارههای پیکرهدرپیکره رفت. این نگارهها را طرحی درهمتنیده و متشکل ازنقوش انسانی، حیوانی، خیالی، اشیا و عناصر تعریف کردهاند؛ بهنحویکه همهی این نقوش در نهایت شکل واحدی از انسان و یاحیوان را میسازند. به تبع پیوند نزدیک هنرهای سنتی ایران، طراحی فرش نیز از نگارگری تاثیر فراوان پذیرفت، تا آنجا کهپیکرههای درونترکیبی نیز بر روی فرش نشستند! این دسته از فرش ها در گروه قالی های تصویری قرارگرفته و البته هنوز همدر قالب دیگر ساختارهای فرش ایران بافته می شوند. این قالیها بیانگر نوعی دیگر از پیوند و ارتباط با ادبیات هستند. به رغمبرخورداری از ارزش و اهمیت هنری، کمتر مورد توجه بوده اند. فرش مادر وطن یکی از آثار ارزشمند فرش ایرانی اثر میزاآقاامامی است که نگاره های پیکر در پیکره بر آن تاثیر گذاشته است. بدینترتیب سعی بر رمزشکافی و ریشهیابی نقوش این فرشاز دیدگاه معناکاوی و مطالعهی ساختار درونمتنی از اهداف اصلی این تحقیق قرار گرفت. با این توضیح که با استفاده از نظریه-ی برخی اندیشمندان نیز در ارایهی مفاهیم قابل درک کوشش گردید. گردآوری مطالب به روش کتابخانهای )اسنادی( و میدانیصورت گرفته و یافتههای آن نیز به شیوهی توصیفی تحلیلی،به نوشتار در آمدند.از جمله نتایج این پژوهش می توان به این نکته اشاره نمود که اساس طرح پیکره در پیکره در فرش مورد مطالعه نگارگری و به ویژه نگارگری مکاتب ایلخانی تا صفوی می باشد. نمونه های مشابه این گفتمان در تمدن هند قابل مشاهده است که احتمالدارد به دلیل همزیستی دو تمدن کهن ایران و هند به خصوص از دورهی اسلامی این گفتمان بینافرهنگی شکل گرفته است. مراودات تجاری و فرهنگی ایران و هند در عصر صفوی و گورکانیان هند می تواند یکی از راه های شکل گیری تشابهات بازنماییاین گونه پیکره هاست. همچنین اینکه نحوهی حضور انسان در نگارگری و فرش دستباف ایرانی، به نمایش آن به عنوان یک انسان کامل در اندیشهی ایرانی اسلامی پرداخته است؛ چیزی که معنابخشی نگارههای این - چنین را طوری تایید میکند کهبه فاخرترین صورت خود تجلی مییابد

کلیدواژه ها:

فرش مادر وطن ، نگاره پیکره در پیکره ، میرزا آقا امامی ، معناکاوی