عدنان جلیزی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور اهواز
عبدالنبی شریفی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور اهواز
پرویز سلیمانی مقدم - استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه پیام نور اهواز

در سال های اخیر گسترش بی رویه و سریع نواحی شهری به همراه تراکم و تمرکز بیش از حد جمعیت در محدوده های کلان شهری ایران، تداوم حیات سالم شهری را در ابعاد مختلف با مخاطره و چالش های جدی مواجه نموده است. در پاسخگویی به این مسایل و مشکلات، مفاهیم و رویکردهای جدیدی برای توسعههای آینده مطرح شده که یکی از آنها رویکرد رشد هوشمند شهری است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل فضایی شاخص های رشد هوشمند از طریق 37 شاخص مختلف (اجتماعی-اقتصادی، کالبدی و کاربری اراضی، زیست محیطی و دسترسی و ارتباطات) میباشد. به این منظور برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل های کمی تصمیمگیری چند معیارهی تاپسیس استفاده شده است. نتایج نشان داد که در بین شاخصهای اجتماعی- اقتصادی، منطقه 4 در رتبهی یک و منطقه 2 در رتبه آخر، در شاخصهای کاربری راضی منطقه 4 در رتبه اول و منطقه 8 در رتبه آخر، در شاخصهای زیست محیطی مناطق 4 و 6 به ترتیب در رتبههای یک و هشت قرار داند. در شاخصهای دسترسی و ارتباطات منطقه 1 در رتبه اول و منطقه 5 در رتبه هشت و از نظر شاخصهای تلفیقی منطقه 4 در رتبه اول و منطقه 6 در رتبه آخر قرار دارند. منطقه 4 در شاخصهای اجتماعی، کاربری راضی و دسترسی رتبه اول را دارد. مناطق 3 و 4 بیشترین میانگین نسبت به میانگین شهر دارند. بر اساس نتایج ANOVA بین مناطق شهر اهواز از نظر شاخصهای رشد هوشمند تفاوت در سطح معنیداری برابر 006/0 میباشد که بیانگر معنیدار بودن رابطه بین رشد هوشمند و شاخصهای استفاده شده در سطح 99/0 میباشد. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده این فرضیه تایید میگردد. این امر نشانگر نابرابری و تفاوت چشم گیر در برخی از شاخصهاست. بیشترین میزان نابرابری بین شاخص اجتماعی اقتصادی و کمترین نابرابری بین شاخصهای کاربری اراضی و کالبدی مشاهده شد.

شاخص، رشد هوشمند، کلانشهر اهواز