الهام خواجه نوری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه هنر و معماری، تهران، ایران
محمدمنصور فلامکی - استاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، گروه هنر و معماری، تهران، ایران
مینا کبودرآهنگی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه هنر و معماری، تهران، ایران

این مقاله به بررسی چگونگی شکلگیری و روند تکامل آجر در معماری ایران میپردازد. بدین طریق که خواص فیزیکی و شیمیایی آجر و عناصر ساختاری بناهای آجری که در پاسخ به نیازهای استاتیکی در معماری ایران، شکل گرفتهاند و تکامل یافتهاند را با هدف مرور و جمعبندی، بنیان دانش آجر ایران، به منظور احیای دوباره آجر در معماری معاصر ایران، مورد بررسی قرارمیدهد؛ چراکه، بازشناسی رفتار استاتیکی آجر، چنانکه باید، موضوع مورد پژوهش قرار نگرفته است تا جاییکه بتوان به گونهگونیهای استقرار این ماده ساختمانی در شالوده معماریهای مدرن پرداخت. بدین ترتیب مقاله به بررسی چگونگی روند تکاملی آجر و یافتن بنبستها و پاسخهایی که تا پیش از این نیاکان ما با آن مواجه شده بودند، چه به لحاظ فیزیکی و شیمیایی و چه به لحاظ ساختاری که منجر به شکلگیری انواع طاق، گوشواره و گنبد شد، میپردازد؛ تا بلکه روزن امیدی را برای تلاشهای آینده در این مقوله بگشاید؛ و آنچه که در این مسیر روشن شد، آن بود که، در مقوله استحکام بناهای خشتی و آجری به دو راه اصلی بیش از هر چیز توجه می شود: اول: تقویت ساختار فیزیکی و شیمیایی خشت و آجر، برابر افزایش مدول الاستیسیتهاش، دوم: تقویت ساختار استاتیکی بنا، از طریق مجاور کردن خشتها یا آجرهای موجود با عناصر ساختمانی نو.

آجر، معماری ایرانی، ساختار فیزیکی، ساختارشیمیایی، عناصر ساختاری