حمیدرضا قانونی - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز نجف آباد
پروین غلامحسینی

ادبیات عامیانه هر قوم و ملتی بخش عظیمی از فرهنگ معنوی آن ملت است که سینه به سینه از نسلهای قدیم تا به امروز نقل شده و در گذر زمان حافظ هویت فرهنگی ملتها بوده است؛ این نوع ادبی شامل عادات، سنن، افسانهها، قصهها، باورها، آیینها، ترانهها، آداب و رسوم و ضرب المثلها و بخش بسیار گستردهای است. این کاربردها در نثر فارسی و به خصوص در نوع ادبی داستان و رمان بیشتر از شعر بود؛ با این حال در شعر فارسی و به ویژه در شعر شاعرانی که هم برخاسته از متن جامعه و همبا فرهنگ عامه آشنا بودند یا گرایش به زبان کودکانه داشتند، گسترهی وسیعتری یافت. شهریار از این نوع شاعران است؛ او هم از متن جامعه بود و هم با فرهنگ هزار ساله ایران و آداب و رسوم جامعه آشنا بود؛ نگاه او در ادبیات عامه به مراتب از بسیاری دیگر از شاعران فراگیرتر و جامعتر است؛ به کارگیری مثلها، ضرب المثلها، باورها و عقاید خرافی، واژگان و زبان برخاسته از توده عامه مردم موضوع اصلی این مقاله است؛ در این مقاله سعی بر آن است تا با بررسی اشعار وی و یافتن مواردی از امثال و حکم و آداب و رسوم و باورهای موجود در اشعار او و توضیح و تبیین آنها چهرهی ادبیات عامه یا بخشهایی از آن در شعر نو و به ویژه زبان شهریار روشن شود.

ادبیات عامه، امثال، شعر معاصر، قصاید شهریار