جواد طایی سمیرمی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی- دانشگاه جیرفت
وهب میرباقری - مربی، عضو موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی

تنش گرما به عنوان یکی از تنش های غیر زنده محیطی می تواند تاثیر نامطلوبی بر عملکرد غده و کیفیت سیبزمینی داشته باشد. با توجه به سطح زیر کشت قابل توجه این گیاه در استان کرمان خصوصا در مناطق جنوبی، اینپژوهش به منظور تعیین توزیع مکانی و زمانی وقوع تنش گرما برای الگوهای مختلف کشت بهاره، پاییزه و زمستانهسیب زمینی در این منطقه انجام گرفته است. پایگاه داده های اقلیمی بر اساس دوره مشترک (2007-1989) آماری ازپارامترهای میانگین دمای حداکثر و حداقل روزانه، سرعت باد، رطوبت نسبی و ساعات آفتابی تمام ایستگاه های همدیدیو اقلیم شناسی پوشش دهنده ی منطقه مورد مطالعه ایجاد گردید. شاخص های طول دوره رشد و احتمال وقوع تنش هاگرما با در نظر گرفتن آستانه دمایی 40 درجه سانتیگراد در طول دوره رشد محاسبه گردید. شروع، پایان و طول دورهرشد از طریق آستانه های دامنه بردباری سیب زمینی و بر اساس میانگین آمار بلندمدت اقلیمی تعیین شد. تحلیل هایآماری شامل محاسبه روایط رگرسیونی با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفت. نتایج نشان داد در الگوی کشتپاییزه، کهنوج با احتمال وقوع تنش بیش از 25 درصد دارای بیشترین ریسک بوده سپس جیرفت و بم به ترتیب با 18و 3 درصد احتمال، ریسک کمتری را نشان داد. در الگوی کشت زمستانه ایستگاه کهنوج با احتمال وقوع بیش از 25درصد دارای بیشترین ریسک بود که در ایستگاه های جیرفت و بم احتمال تنش به ترتیب تا 20 و 7 درصد کاهشمی یابد. شدت ریسک تنش گرما برای الگوی کشت بهاره در ایستگاه هایی مانند رفسنجان و انار به بیش از 40 درصدهم می رسد. اما در مناطق مرتفعتر که این الگوی کشت رایج است، احتمال وقوع تنش گرما کمتر از 10 درصد می باشدکه اغلب در دهه های اول و دوم تیر ماه اتفاق میافتد. نتایج حاصل از تطابق وقوع تنش با مراحل فنولوژیک سیب زمینینشان داد، تنش گرما برای الگوی بهاره در اوج مرحله غدهزایی، برای الگوی پاییزه تنش در مرحله کاشت تا اوایل غدهزایی و برای الگوی کشت زمستانه در مرحله حجیم شدن غده، اتفاق افتاده است. تطابق فنولوژی گیاه با زمان وقوع تنشگرما می تواند کاربرد زیادی در بهبود اقدامات به زراعی مانند تغذیه گیاه، تامین نیاز آبی و تعیین تاریخ کاشت مناسب درمقیاس یک منطقه داشته باشد.

الگوی کشت، تنش گرما، سیب زمینی، فنولوژی