علی اکبر عنابستانی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی - دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی جوانشیری - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی - دانشگاه فردوسی مشهد

در دو دهه ی اخیر متاسفانه بسیاری از روستاها ضمن از دست دادن جمعیت خود در فرآیند مهاجرت، با پدیده ی تخلیه ی جمعیتی و تخریب کالبدی درگیر و در مقابل بسیاری از شهرها نیز با تراکم جمعیت، مصرف فزاینده و کاهش تعهدات اخلاقی در تعاملات مواجه می باشند؛ ازاین رو شکل گیری اقتصاد خلاق، رهیافتی کارا برای پیشرفت روستایی و برون رفت از روند فعلی است. بی گمان عنصر اصلی و اساسی در شکل گیری اقتصاد خلاق و فرآوری محصولات و کالا، سرمایه ی انسانی است و ازاین روست که در سال های اخیر سرمایه ی انسانی در کشورهای پیشرفته موردتوجه اساسی قرارگرفته است. پژوهش حاضر نیز در همین راستا و باهدف بررسی تاثیر سرمایه ی انسانی در شکل گیری اقتصاد خلاق و توسعه ی کارآفرینی روستایی در نواحی روستایی شهرستان بینالود (روستاهای ابرده علیا، جاغرق، حصار گلستان و ویرانی) به دنبال ارایه ی چارچوبی از این راهبرد است. پژوهش حاضر، از حیث هدف، کاربردی و به لحاظ روش و ماهیت، توصیفی - تحلیلی است. برای جمع آوری اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است. برای بررسی شاخصه های سرمایه ی انسانی و اقتصاد خلاق در شهرستان بینالود، 4 روستای ابرده علیا، جاغرق، حصار گلستان و ویرانی به عنوان جامعه ی نمونه انتخاب شد که از مجموع 3549 خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران با خطای 0.075 درصد، حجم نمونه 163 خانوار به دست آمده این افراد با روش نمونه گیری تصادفی- طبقه ای انتخاب شدند. در تجزیه وتحلیل داده ها از روش ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و تحلیل واریانس یک-عاملی، استفاده شده است. نتایج تحقیقات نشان داد در روستاهای موردمطالعه بین سرمایه ی انسانی و شکل گیری اقتصاد خلاق بین در سطح رابطه ی معنی دار و مستقیم (510/0) وجود دارد. هم چنین نتایج از رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر نشان می دهد که تغییر شکل گیری اقتصاد خلاق روستایی و کارآفرینی با تمام متغیرهای موردمطالعه (مستقل)، با میزان 0.813 دارای رابطه ای مثبت با شدتی قوی است و شاخص توسعه ی روابط متقابل روستا با بیرون با ضریب تاثیر 0.312 بیش ترین میزان اثر بر شکل گیری اقتصاد خلاق روستایی دارد. درنهایت بر اساس مدل تحلیل خاکستری نیز مشخص شد که روستای ابرده و سپس جاغرق با توجه به سطح شکل گیری اقتصاد خلاق، شرایط بهتری از دو روستای حصار گلستان و ویرانی داشته است.

سرمایه ی انسانی، اقتصاد خلاق، کارآفرینی روستایی، تحلیل خاکستری، شهرستان بینالود