مریم زارع - استادیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه پیام نور

سرطان پروستات شایعترین سرطان مردان است که معمولا در مراحل اولیه بدون علامت کلینیکی است. بجز تغییرات ژنتیکی، مکانیسمهای اپی ژنتیکی نیز نقشی برابر یا بیشتر دراین سرطان دارند که شامل متیلاسیون DNA، تغییرات هیستونها و miRNAs هستند. برگشت پذیری این تغییرات باعث شده تا بعنوان بیومارکرهای تشخیصی و اهداف دارویی بکار روند. اگرچه سنجش PSA سرم هنوز بعنوان ابزار غربالگری بکار می رود، اما اختصاصیت و حساسیت کم آن قابل توجه است. لذا تغییرات اپی ژنتیکی بسیار اختصاصی و قابل سنجش در خون، ادرار یا سایر مایعات بدن، میتوانند بعنوان بیومارکر مهم در سرطان پروستات بکار روند. این خلاصه مقاله با مرور منابع موجود، یافته های جدید درمورد کاربرد تغییرات اپی ژنتیکی بعنوان بیومارکرهای قابل ردیابی در سرطان پروستات را ارایه میدهد. بیومارکرهای متیلاسیون DNA مختص سرطان پروستات که در ادرار، خون(سرم و پلاسما)و نمونه های بیوپسی قابل سنجش اند عبارتند از: هایپرمتیلاسیون ژنهای GSTP1، APC، PTGS2، RASSF1Aو RARB. بعلاوه در بلاکهای پارافینی افزایش miR-31، miR-143، miR-221، miR-182 و کاهش بیان miR-126، miR-146a، miR-150 و miR-187، miR-203 قابل ردیابی است. در سرم بیماران افزایش miR-26a-1، miR-141، miR-375، miR-16 و miR-195، miR-26a، let7i، miR-20b، miR-874، miR-1274a، miR-1207-5p، miR-93،miR-106aو کاهش بیان miR-223، miR-26b، miR-30c، miR-24 قابل ردیابی است. افزایش miR-107، miR-574-3p نیز در اگزوزومهای خون (وزیکولهای لیپیدی با منشا سلولی) قابل سنجش است. بیومارکرهای مفید با قابلیت ردیابی آسان در جریان خون و بیوپسی می توانند تسهیل کننده راههای تشخیصی و درمانی باشند. ازانجاییکه تغییرات متیلاسیون DNA و میکرو RNA ها اختصاصی بوده و اساسا در توده های خوش خیم پروستات و افراد غیر مبتلا ردیابی نمی شوند، می توانند بعنوان بیومارکرهای مهم در تشخیص و غربالگری سرطان پرووستات بکار روند.

سرطان پروستات،اپی ژنتیک، بیومارکر، متیلاسیون، میکروRNA