سید حسن خوشرو - دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشکده مهندسی معدن، تهران
محمد اورکی - دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشکده مهندسی معدن، تهران
ظهیر خادمیان - دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشکده مهندسی معدن، تهران

به منظور حفظ خصوصیات ذاتی سنگ و کاهش هزینه‌های نگهداری تونل، استفاده از انفجار کنترل شده در دیواره نهایی ضرورت پیدا می‌کند. از میان روش‌های متنوع انفجار کنترل شده، در تونل‌های راه‌آهن قزوین‌ - رشت با توجه به محدودیت در قطر حفاری، تنوع مواد منفجره مصرفی و انعطاف‌پذیری در نحوه خرجگذاری چال‌ها روش بالشتکی به عنوان روش اجرایی انفجار کنترل شده پیشنهاد گردید. در این تونل‌ها به دلیل قطر کوچک چال امکان استفاده از خرج‌گذاری منقطع و استفاده از خرج‌گذاری جفت نشده نبود. پس از انجام آزمایش‌ها با توجه به تنوع سنگ‌های موجود و نوع خرج مصرفی ارتباطی میان عوامل موثر بر نتایج انفجار و خروجی انفجار (عقب‌زدگی، لب‌پریدگی سر چال و تشکیل گوه در کف تونل) به دست آورده شد. با انجام تحقیق به این نتایج رسیدیم که برای داشتن یک دیواره سالم بایستی حداقل سه تاخیر میلی‌ثانیه، حداقل شیب چال‌ها در ردیف کنترل 85درجه و مقدار بهینه خرج در ردیف نهایی نیز 1.35 کیلوگرم در هر متر باشد. بر اساس آنالیز حساسیت انجام شده RMR مهمترین پارامتر موثر بر عقب‌زدگی و لب‌پریدگی سر چال و خرج ویژه مهمترین پارامتر موثر بر حجم گوه تشکیل شده در کف تونل تشخیص داده شد. شیب و امتداد ناپیوستگی‌ها نیز به عنوان کم اهمیت‌ترین پارامترهای موثر بر نتایج منفی انفجار معرفی شدند.

انفجار کنترل شده، تونل،‌ انفجار بالشتکی، عقب‌زدگی،‌ دیواره نهایی.