اختیار بخشی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه فرهنگیان. تهران. ایران.

در این مقاله به بررسی تحلیلی صورت صحیح یکی از بیتهای چالشبرانگیز دیوان حافظ با روش سندپژوهی و تحلیل متن پرداختهایم. این بیت در نسخهی چاپی مشهور قزوینی و غنی بدین صورت نوشتهشدهاست: خوبان پارسیگوی بخشندگان عمرند ساقی بده بشارت رندان پارسا را این بیت به همین صورت فوق در کتاب درسی ادبیات فارسی (2 (دورهی متوسطه برای تدریس به میلیونها دانشآموز ایرانی در طول 19سال تحصیلی چاپ و نشر شدهاست. ما ابتدا مستندات نسخهشناختی را با بررسی مقایسهای مهمترین و معتبرترین نسخههای چاپی و خطی برکاویدهایم، سپس نظرهای برجستهترین حافظشناسان را دربارهی صورت صحیح بیت مورد بحث بیان کردهایم و در نهایت با پیگیری نظر دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی و بررسی تحلیلی عناصر ساختاری بهکاررفته در بیت، نظر نهایی خود را نیز تبیین کردهایم. نتیجه تحقیق نشان میدهد که برخی از برجستهترین حافظشناسان ایرانی، از جمله بهاءالدین خرمشاهی و دکتر قاسم غنی، با ذکر دلایل و شواهد، موافق ضبط ترکان پارسیگوی بودهاند، اما به دلیل غلبهی حس ملیگرایی ایرانی نخواستهاند از ضبط مرحوم قزوینی، یعنی خوبان پارسیگوی چشمپوشی کنند. با توجه به روحیهی ترکدوست و ترکستای حافظ، به نظر میرسد که صورت اصلی بیت مورد بحث ما در این مقاله به صورت زیر بودهاست و صورتهای دیگر در نتیجهی تصرفات ناروای نساخان حاصل شدهاست: ترکان پارسیگوی بخشندگان عمرند ساقی بشارتی ده پیران پارسا را

غزلیات حافظ شیرازی، ترکان پارسیگوی، خوبان پارسیگوی، نسخهشناسی، بررسی تحلیلی